您好,欢迎来到小侦探旅游网。
搜索
您的当前位置:首页儿童诵读经典国学注音版+!周易-繁体拼音校读本

儿童诵读经典国学注音版+!周易-繁体拼音校读本

来源:小侦探旅游网


周 易

繁 体 拼 音 校 读 本

周 易

繁 体

音校 读 本

拼 biāozhùshuōmíng

標注説明

tōng

jiǎ

jīn

hóng

xià

huá

xiàn

hēi

biāo

zhù

○通假今字:紅色下劃綫,附黑色標注。

bǎo

tài

◎例:保合大■太和。

jiào

kān

hóng

xià

huá

xiàn

○校勘異字:紅色下劃綫,附lì

huò

yuè

zài

yuān

◎例:或■惑躍在淵。

jiào

kān

hóng

xià

huá

xiàn

○校勘去字:紅色下劃綫,襯lì

hūshì

◎例:不易乎世。

jiào

kān

tiān

biāo

zhù

○校勘添字:附緑色標注,无lì

fǎn

dào

◎例:反復■之道也。

hóng

biāo

zhù

紅色標注。

chèn

huī

wén

灰色底紋。

xià

huá

xiàn

下劃綫。

周易·目録 1

mùlù

目 録

zhōu

shàng

jīng

周易·上經 ………………………………………………… 1

qián

guà

乾卦第一 …………………………………………………… 1

kūn

guà

èr

坤卦第二 ……………………………………………………zhūn

guà

sān

屯卦第三 ……………………………………………………méngguà

蒙卦第四 ……………………………………………………xū

guà

需卦第五 ……………………………………………………sòng

guà

liù

訟卦第六 ……………………………………………………shī

guà

師卦第七 ……………………………………………………bì

guà

比卦第八 ……………………………………………………xiǎo

guà

jiǔ

小畜卦第九 …………………………………………………lǚ

guà

shí

履卦第十 ……………………………………………………tài

guà

shí

泰卦第十一 …………………………………………………pǐ

guà

shí

èr

否卦第十二 …………………………………………………tóng

rén

guà

shí

sān

同人卦第十三 ………………………………………………dà

yǒu

guà

shí

大有卦第十四 ………………………………………………qiān

guà

shí

謙卦第十五 …………………………………………………yù

guà

shí

liù

豫卦第十六 …………………………………………………suí

guà

shí

隨卦第十七 …………………………………………………gǔ

guà

shí

蠱卦第十八 ………………………………………………… 7

11

13

15

17

19

21

23

25

27

30

32

33

35

38

40

42

2

lín

guà

shí

jiǔ

周易·目録

臨卦第十九 ………………………………………………… 43

guān

guà

èr

shí

觀卦第二十 ………………………………………………… 45

shì

guà

èr

shí

噬嗑卦第二十一 …………………………………………… 47

guà

èr

shí

èr

賁卦第二十二 ……………………………………………… 48

guà

èr

shí

sān

剥卦第二十三 ……………………………………………… 50

guà

èr

shí

復卦第二十四 ……………………………………………… 52

wàngguà

èr

shí

无妄卦第二十五 ……………………………………………

guà

èr

shí

liù

大畜卦第二十六 …………………………………………… 56

guà

èr

shí

頤卦第二十七 ……………………………………………… 58

guò

guà

èr

shí

大過卦第二十八 …………………………………………… 59

kǎn

guà

èr

shí

jiǔ

坎卦第二十九 ……………………………………………… 61

guà

sān

shí

離卦第三十 …………………………………………………

zhōu

xià

jīng

周易·下經 ………………………………………………… 67

xián

guà

sān

shí

咸卦第三十一 ……………………………………………… 67

héng

guà

sān

shí

èr

恆卦第三十二 ……………………………………………… 69

dùn

guà

sān

shí

sān

遯卦第三十三 ……………………………………………… 71

dàzhuàng

sān

shí

大壯第三十四 ……………………………………………… 72

jìn

guà

sān

shí

晉卦第三十五 ……………………………………………… 74

míng

guà

sān

shí

liù

明夷卦第三十六 …………………………………………… 76

jiā

rén

guà

sān

shí

家人卦第三十七 …………………………………………… 78

kuí

guà

sān

shí

睽卦第三十八 ……………………………………………… 80

jiǎn

guà

sān

shí

jiǔ

周易·目録 3

蹇卦第三十九 ……………………………………………… 82

xiè

guà

shí

解卦第四十 ………………………………………………… 84

sǔn

guà

shí

損卦第四十一 ……………………………………………… 86

guà

shí

èr

益卦第四十二 ……………………………………………… 88

guài

guà

shí

sān

夬卦第四十三 ……………………………………………… 90

gòu

guà

shí

姤卦第四十四 ……………………………………………… 92

cuì

guà

shí

萃卦第四十五 ……………………………………………… 95

shēngguà

shí

liù

升卦第四十六 ……………………………………………… 97

kùn

guà

shí

困卦第四十七 ……………………………………………… 99

jǐng

guà

shí

井卦第四十八 …………………………………………… 101

guà

shí

jiǔ

革卦第四十九 …………………………………………… 103

dǐng

guà

shí

鼎卦第五十 ……………………………………………… 105

zhèn

guà

shí

震卦第五十一 …………………………………………… 107

gèn

guà

shí

èr

艮卦第五十二 …………………………………………… 109

jiàn

guà

shí

sān

漸卦第五十三 …………………………………………… 111

guī

mèi

guà

shí

歸妹卦第五十四 ………………………………………… 113

fēng

guà

shí

豐卦第五十五 …………………………………………… 115

guà

shí

liù

旅卦第五十六 …………………………………………… 118

xùn

guà

shí

巽卦第五十七 …………………………………………… 120

duì

guà

shí

兑卦第五十八 …………………………………………… 122

huàn

guà

shí

jiǔ

涣卦第五十九 …………………………………………… 123

jié

guà

liù

shí

節卦第六十 ……………………………………………… 125

4

zhōng

guà

liù

shí

周易·目録

中孚卦第六十一 ………………………………………… 127

xiǎo

guò

guà

liù

shí

èr

小過卦第六十二 ………………………………………… 129

guà

liù

shí

sān

既濟卦第六十三 ………………………………………… 131

wèi

guà

liù

shí

未濟卦第六十四 ………………………………………… 132

zhōu

shàngzhuàn

周易·繫辭上傳 ……………………………………… dì

zhāng

第一章 …………………………………………………… dì

èr

zhāng

第二章 …………………………………………………… dì

sānzhāng

第三章 …………………………………………………… dì

zhāng

第四章 …………………………………………………… dì

wǔzhāng

第五章 …………………………………………………… dì

liù

zhāng

第六章 …………………………………………………… dì

zhāng

第七章 …………………………………………………… dì

zhāng

第八章 …………………………………………………… dì

jiǔ

zhāng

第九章 …………………………………………………… dì

shízhāng

第十章 …………………………………………………… dì

shí

zhāng

第十一章 ………………………………………………… dì

shí

èr

zhāng

第十二章 ………………………………………………… zhōu

xià

zhuàn

周易·繫辭下傳 ……………………………………… dì

zhāng

第一章 …………………………………………………… dì

èr

zhāng

第二章 …………………………………………………… dì

sānzhāng

第三章 …………………………………………………… 135

135

136

137

138

139

140

141

143

144

146

147

149

151

151

152

155

zhāng

周易·目録 5

第四章 …………………………………………………… 156

wǔzhāng

第五章 …………………………………………………… 159

liù

zhāng

第六章 …………………………………………………… 160

zhāng

第七章 …………………………………………………… 161

zhāng

第八章 …………………………………………………… 162

jiǔ

zhāng

第九章 …………………………………………………… zhōu

shuō

guà

zhuàn

周易·説卦傳 ………………………………………… dì

zhāng

第一章 …………………………………………………… dì

èr

zhāng

第二章 …………………………………………………… dì

sānzhāng

第三章 …………………………………………………… dì

zhāng

第四章 …………………………………………………… dì

wǔzhāng

第五章 …………………………………………………… dì

liù

zhāng

第六章 …………………………………………………… dì

zhāng

第七章 …………………………………………………… dì

zhāng

第八章 …………………………………………………… dì

jiǔ

zhāng

第九章 …………………………………………………… dì

shízhāng

第十章 …………………………………………………… dì

shí

zhāng

第十一章 ………………………………………………… zhōu

guà

zhuàn

周易·序卦傳 ………………………………………… zhōu

guà

zhuàn

周易·雜卦傳 …………………………………………

163

165

165

165

166

166

166

167

168

168

169

169

169

173 178 周易·上經·乾卦第一 1

zhōuyìshàngjīng

周易·上經

qián

guà

乾卦第一

䷀ 乾爲天 乾下乾上

qián

wéi

tiān

qián

xià

qiánshàng

qián

yuánhēng

zhēn

○乾,元亨利貞。

tuàn

yuē

zāi

qián

yuán

wàn

shǐ

nǎi

tǒng

◎《彖》曰:大哉乾元!萬物資始,乃統

tiān

yún

xíng

shī

pǐn

liú

xíng

míngzhōngshǐ

liù

wèi

天。雲行雨施,品物流形。大明終始,六位

shíchéng

shíchéng

liù

lóng

tiān

qián

dào

biàn

huà

zhèngxìng

時成,時乘六龍以御天。乾道變化,各正性

mìng

bǎo

tài

nǎi

zhēn

shǒu

chū

shù

wàn

guó

命,保合大■太和,乃利貞。首出庶物,萬國

xián

níng

咸寧。

xiàng

yuē

tiān

xíng

jiàn

jūn

qiáng

◎《象》曰:天行健,君子以自强不息。

chū

jiǔ

qián

lóng

yòng

○初九,潛龍勿用。

xiàng

yuē

qián

lóng

yòng

yáng

zài

xià

◎《象》曰:“潛龍勿用”,陽在下也。

2 周易·上經·乾卦第一

jiǔèrxiànlóngzàitiánlìjiàndàrén

○九二,見■現龍在田,利見大人。

xiàng

yuē

xiàn

lóng

zài

tián

shī

◎《象》曰:“見■,德施普也。 現龍在田”

jiǔ

sān

jūn

zhōng

qián

qián

ruò

jiù

○九三,君子終日乾乾,夕惕若,厲,无咎。

xiàng

yuē

zhōng

qián

qián

fǎn

dào

◎《象》曰:“終日乾乾”,反復■ 之道也。

jiǔ

huò

yuè

zài

yuān

jiù

○九四,或■惑躍在淵,无咎。

xiàng

yuē

huò

yuè

zài

yuān

jìn

jiù

◎《象》曰:“或■,進无咎也。 惑躍在淵”

jiǔ

fēi

lóng

zài

tiān

jiàn

rén

○九五,飛龍在天,利見大人。

xiàng

yuē

fēi

lóng

zài

tiān

rén

zào

◎《象》曰:“飛龍在天”,大人造■ 聚也。

shàng

jiǔ

kàng

lóng

yǒu

huǐ

○上九,亢龍有悔。

xiàng

yuē

kàng

lóng

yǒu

huǐ

yíng

jiǔ

◎《象》曰:“亢龍有悔”,盈不可久也。

yòng

jiǔ

xiàn

qún

lóng

shǒu

○用九,見■現羣龍无首,吉。

xiàng

yuē

yòng

jiǔ

tiān

wéi

shǒu

◎《象》曰:用九,天德不可爲首也。

周易·上經·乾卦第一 3

wényányuēyuánzhěshànzhīzhǎngyěhēngzhě

◎《文言》曰:元者,善之長也。亨者,

jiā

zhī

huì

zhě

zhī

zhēn

zhě

shì

zhī

gàn

嘉之會也。利者,義之和也。貞者,事之幹

jūn

rén

zhǎngrén

jiā

huì

也。君子體仁■信,足以長人。嘉會,足以合

zhēn

gàn

shì

禮。利物■之,足以和義。貞固,足以幹事。

jūn

xíng

zhě

yuē

qián

yuánhēng

zhēn

君子行此四德者,故曰:‚乾,元亨利貞。‛

chū

jiǔ

yuē

qián

lóng

yòng

wèi

yuē

初九曰‚潛龍勿用‛,何謂也?子曰:

lóng

ér

yǐn

zhě

hūshì

chénghūmíng

dùn

‚龍德而隱者也。不易乎世,不成乎名。遯

shì

mèn

jiàn

shì

ér

mèn

xíng

zhī

yōu

wéi

世无悶,不見是而无悶。樂則行之,憂則違

zhī

què

qián

lóng

之。確乎其不可拔■‛ 者,潛龍也。

jiǔ

èr

yuē

xiàn

lóng

zài

tián

jiàn

rén

wèi

九二曰‚見■利見大人‛,何謂現龍在田,

yuē

lóng

ér

zhèngzhōngzhě

yōng

yán

zhī

xìn

yōng

也?子曰:‚龍德而正中者也。庸言之信,庸

xíng

zhī

jǐn

xián

xié

cún

chéng

shàn

shì

ér

ér

行之謹,閑邪存其誠。善世而不伐,德博而

huà

yuē

xiàn

lóng

zài

tián

jiàn

rén

化。《易》曰:‘見■, 現龍在田,利見大人’

4 周易·上經·乾卦第一

jūndéyě

君德也。”

jiǔ

sān

yuē

jūn

zhōng

qián

qián

ruò

九三曰“君子終日乾乾,夕惕若,厲,

jiù

wèi

yuē

jūn

jìn

xiū

zhōng

无咎”,何謂也?子曰:“君子進德脩業。忠

xìn

suǒ

jìn

xiū

chéng

suǒ

信,所以進德也。脩辭立其誠,所以居業也。

zhī

zhì

zhì

zhī

yánjī

zhī

zhōngzhōng

zhī

cún

知至至之,可與言幾也。知終終之,可與存

shì

shàngwèi

ér

jiāo

zài

xià

wèi

ér

yōu

義也。是故居上位而不驕,在下位而不憂。

qián

qián

yīn

shí

ér

suī

wēi

jiù

故乾乾因其時而惕,雖危无咎矣。”

jiǔ

yuē

huò

yuè

zài

yuān

jiù

wèi

九四曰“或■无咎”,何謂也?惑躍在淵,

yuē

shàng

xià

cháng

fēi

wéi

xié

jìn

tuì

héng

fēi

子曰:“上下无常,非爲邪也。進退无恆,非

qún

jūn

jìn

xiū

shí

jiù

離羣也。君子進德脩業,欲及時也,故无咎。”

jiǔ

yuē

fēi

lóng

zài

tiān

jiàn

rén

wèi

九五曰“飛龍在天,利見大人”,何謂也?

yuē

tóngshēngxiāngyìng

tóng

xiāng

qiú

shuǐ

liú

shī

huǒ

子曰:“同聲相應,同氣相求。水流濕■火溼,

jiù

zào

yún

cóng

lóng

fēngcóng

shèngrén

zuò

ér

wàn

就燥。雲從龍,风從虎。聖人作■起而萬物覩。

周易·上經·乾卦第一 5

běnhūtiānzhěqīnshàngběnhūdìzhěqīnxiàzégècóngqílèi

本乎天者親上,本乎地者親下。則各從其類

也。”

shàng

jiǔ

yuē

kàng

lóng

yǒu

huǐ

wèi

yuē

上九曰“亢龍有悔”,何謂也?子曰:

guì

ér

wèi

gāo

ér

mín

xián

rén

zài

xià

wèi

ér

“貴而无位,高而无民,賢人在下位而无輔,

shì

dòng

ér

yǒu

huǐ

是以動而有悔也。”

qián

lóng

yòng

xià

xiàn

lóng

zài

tián

shí

“潛龍勿用”,下也。“見■,時現龍在田”

shè

zhōng

qián

qián

xíng

shì

huò

yuè

zài

yuān

舍也。“終日乾乾”,行事也。“或■,惑躍在淵”

shì

fēi

lóng

zài

tiān

shàngzhì

kàng

lóng

yǒu

huǐ

自試也。“飛龍在天”,上治也。“亢龍有悔”,

qióng

zhī

zāi

qián

yuán

yòng

jiǔ

tiān

xià

zhì

窮之災也。乾元“用九”,天下治也。

qián

lóng

yòng

yáng

qián

cáng

xiàn

lóng

zài

tián

“潛龍勿用”,陽氣潛藏。“見■,現龍在田”

tiān

xià

wén

míng

zhōng

qián

qián

shí

xié

xíng

huò

yuè

天下文明。“終日乾乾”,與時偕行。“或■惑躍

zài

yuān

qián

dào

nǎi

fēi

lóng

zài

tiān

nǎi

wèi

tiān

在淵”,乾道乃革。“飛龍在天”,乃位乎天德。

kàng

lóng

yǒu

huǐ

shí

xié

qián

yuán

yòng

jiǔ

nǎi

“亢龍有悔”,與時偕極。乾元“用九”,乃

6 周易·上經·乾卦第一

jiàntiānzé

見天則。

qián

yuán

zhě

shǐ

ér

hēng

zhě

zhēn

zhě

“乾元”者,始而亨者也。“利貞”者,

xìng

qíng

qián

shǐ

néng

měi

tiān

xià

yán

suǒ

性情也。乾始能■不言所利,而以美利利天下,

zāi

zāi

qián

gāng

jiànzhōngzhèng

chún

cuì

jīng

大矣哉!大哉乾乎!剛健中正,純粹精也。

liù

yáo

huī

pángtōng

qíng

shíchéng

liù

lóng

六爻發揮■旁通情也。“時乘六龍”,以御輝,

tiān

yún

xíng

shī

tiān

xià

píng

天也。“雲行雨施”,天下平也。

jūn

chéng

wéi

xíng

jiàn

zhī

xíng

qián

zhī

君子以成德爲行,日可見之行也。潛之

wéi

yán

yǐn

ér

wèi

xiàn

xíng

ér

wèichéng

shì

jūn

爲言也,隱而未見■行而未成,是以君子現,

yòng

弗用也。

jūn

xué

zhī

wèn

biàn

zhī

kuān

zhī

君子學以聚之,問以辯■寬以居之,辨之,

rén

xíng

zhī

yuē

xiàn

lóng

zài

tián

jiàn

仁以行之。《易》曰:“見■現龍在田,利見大

rén

jūn

人”,君德也。

jiǔ

sānchónggāng

ér

zhōng

shàng

zài

tiān

xià

zài

tián

九三重剛而不中,上不在天,下不在田,

周易·上經·坤卦第二 7

gùqiánqiányīnqíshíértìsuīwēiwújiùyǐ

故乾乾因其時而惕,雖危无咎矣。

jiǔ

chónggāng

ér

zhōng

shàng

zài

tiān

xià

zài

tián

九四重剛而不中,上不在天,下不在田,

zhōng

zài

rén

huò

zhī

huò

zhī

zhě

zhī

中不在人,故或■惑之。或■惑之者,疑之也,

jiù

故无咎。

rén

zhě

tiān

yuè

夫“大人”者,與天地合其德,與日月

míng

shí

guǐ

shén

xiōng

合其明,與四時合其序,與鬼神合其吉凶。

xiān

tiān

ér

tiān

wéi

hòu

tiān

ér

fèng

tiān

shí

tiān

qiě

wéi

先天而天弗違,後天而奉天時。天且弗違,

érkuàngyú

rén

kuàng

guǐ

shén

而況于■於人乎?況于■於鬼神乎?

kàng

zhī

wéi

yán

zhī

jìn

ér

zhī

tuì

zhī

cún

“亢”之爲言也,知進而不知退,知存

ér

zhī

wáng

zhī

ér

zhī

sàng

wéishèng

rén

而不知亡,知得而不知喪。其唯聖■愚人乎!

zhī

jìn

tuì

cún

wáng

ér

shī

zhèngzhě

wéishèngrén

知進退存亡,而不失其正者,其唯聖人乎!

kūn

guà

èr

坤卦第二

8 周易·上經·坤卦第二

䷁ 坤爲地 坤下坤上

kūn

wéi

kūn

xià

kūnshàng

kūn

yuánhēng

pìn

zhī

zhēn

jūn

yǒu

yōu

wǎng

xiān

○坤,元亨,利牝馬之貞。君子有攸往,先迷

hòu

zhǔ

nán

péng

dōng

běi

sàngpéng

ān

zhēn

後得主利。西南得朋,東北喪朋,安貞吉。

tuàn

yuē

zhì

zāi

kūn

yuán

wàn

shēng

nǎi

shùn

◎《彖》曰:至哉坤元!萬物資生,乃順

chéngtiān

kūn

hòu

zài

jiāng

hán

hóngguāng

pǐn

承天。坤厚載物,德合无疆。含弘光大,品

xián

hēng

pìn

lèi

xíng

jiāng

róu

shùn

zhēn

物咸亨。牝馬地類,行地无疆。柔順利貞,

jūn

yōu

xíng

xiān

shī

dào

hòu

shùn

cháng

nán

君子攸行。先迷失道,後順得常。“西南得

péng

nǎi

lèi

xíng

dōng

běi

sàngpéng

nǎi

zhōngyǒu

qìng

朋”,乃與類行。“東北喪朋”,乃終有慶。

ān

zhēn

zhī

yìng

jiāng

“安貞”之吉,應地无疆。

xiàng

yuē

shì

kūn

jūn

hòu

zài

◎《象》曰:地勢坤,君子以厚德載物。

chū

liù

shuāng

jiān

bīng

zhì

○初六,履霜,堅冰至。

xiàng

yuē

shuāngjiān

bīng

yīn

shǐ

níng

◎《象》曰:“履霜堅冰■,陰始凝也。至”

xùn

zhì

dào

zhì

jiān

bīng

馴致其道,至“堅冰”也。

liù

èr

zhí

fāng

○六二,直方大,不習无不利。

周易·上經·坤卦第二 9

xiàngyuēliùèrzhīdòngzhíyǐfāngyěbùxí

◎《象》曰:六二之動,直以方也。“不習

dàoguāng

无不利”,地道光也。

liù

sān

hánzhāng

zhēn

huò

cóngwáng

shì

chéngyǒuzhōng

○六三,含章可貞。或從王事,无成有終。

xiàng

yuē

hánzhāng

zhēn

shí

huò

◎《象》曰:“含章可貞”,以時發也。“或

cóngwáng

shì

zhì

guāng

從王事”,知■智光大也。

liù

kuò

náng

jiù

○,括囊,无咎无譽。

xiàng

yuē

kuò

náng

jiù

shèn

hài

◎《象》曰:“括囊无咎”,慎不害也。

liù

huángchángyuán

○六五,黄裳元吉。

xiàng

yuē

huángchángyuán

wén

zài

zhōng

◎《象》曰:“黄裳元吉”,文在中也。

shàng

liù

lóng

zhàn

xuè

xuánhuáng

○上六,龍戰于野,其血玄黄。

xiàng

yuē

lóng

zhàn

dàoqióng

◎《象》曰:“龍戰于野”,其道窮也。

yòng

liù

yǒngzhēn

○用六,利永貞。

xiàng

yuē

yòng

liù

yǒngzhēn

zhōng

◎《象》曰:用六“永貞”,以大終也。

wényányuēkūn

zhì

róu

ér

dòng

gāng

zhì

jìng

ér

◎《文言》曰:坤至柔而動也剛,至靜而

10 周易·上經·坤卦第二

défānghòudézhǔéryǒuchánghánwànwùérhuàguāngkūndào

德方。後得主而有常,含萬物而化光。坤道

shùn

chéngtiān

ér

shí

xíng

其順乎!承天而時行。

shàn

zhī

jiā

yǒu

qìng

shàn

zhī

jiā

積善之家,必有餘慶。積不善之家,必

yǒu

yāng

chén

shì

jūn

shì

fēi

zhāo

有餘殃。臣弑其君,子弑其父,非一朝一夕

zhī

suǒ

yóu

lái

zhě

jiàn

yóu

biàn

zhī

zǎo

biàn

之故,其所由■由辯■繇來者漸矣。變之不早辯

yuē

shuāng

jiān

bīng

zhì

gài

yán

shùn

《易》曰:“履霜,堅冰至”,蓋言順也。 變也。■

zhí

zhèng

fāng

jūn

jìng

zhí

nèi

直其正也,方其義也。君子敬以直内,

fāng

wài

jìng

ér

zhí

fāng

義以方外,敬義立而德不孤。“直方大,易■曰■

suǒ

xíng

不習无不利”,則不疑其所行也。

yīn

suī

yǒu

měi

hán

zhī

cóngwáng

shì

gǎnchéng

陰雖有美,含之以從王事,弗敢成也。

dào

dào

chén

dào

dào

chéng

ér

dài

地道也,妻道也,臣道也。地道无成,而代

yǒuzhōng

有終也。

tiān

biàn

huà

cǎo

fán

tiān

xián

rén

yǐn

天地變化,草木蕃■天地閉,賢人隱。 茂,

周易·上經·屯卦第三 11

yìyuēkuònángwújiùwúyùgàiyánjǐnyě

《易》曰:“括囊,无咎无譽”,蓋言謹也。

jūn

huángzhōngtōng

zhèngwèi

měi

zài

zhōng

君子黄中通理,正位居體。美在其中,

ér

chàng

zhī

shì

měi

zhī

zhì

而暢于■ 於四支■肢,發于■於事業,美之至也。

yīn

yáng

zhàn

wèi

xián

陰疑■凝于■於陽必戰。爲其嫌■謙■嗛■溓yú

wúyáng

chēng

lóng

yān

yóu

wèi

lèi

①②③④

故稱“龍”焉。猶未離其類也,兼于无陽也,■

chēng

xuè

yān

xuánhuángzhě

tiān

zhī

故稱“血”焉。夫玄黄者,天地之雜■色也,

tiān

xuán

ér

huáng

天玄而地黄。

zhūn

guà

sān

屯卦第三

䷂ 水雷屯 震下坎上

shuǐ

léi

zhūn

zhèn

xià

kǎnshàng

zhūn

yuánhēng

zhēn

yòng

yǒu

yōu

wǎng

jiàn

hóu

○屯,元亨利貞。勿用有攸往,利建侯。

tuàn

yuē

zhūn

gāng

róu

shǐ

jiāo

ér

nànshēng

dòng

◎《彖》曰:屯,剛柔始交而難生,動乎

xiǎnzhōng

hēngzhēn

léi

zhī

dòngmǎn

yíng

tiān

zào

cǎo

mèi

險中,大亨貞。雷雨之動滿盈■天造草昧, 形,

12 周易·上經·屯卦第三

yíjiànhóuérbùníng

宜建侯而不寧。

xiàng

yuē

yún

léi

zhūn

jūn

jīng

lún

◎《象》曰:雲雷屯,君子以經綸■論。

chū

jiǔ

pán

○初九,磐■盤■槃桓,利居貞,利建侯。

xiàng

yuē

suī

pán

①②

huánlìjūzhēnlìjiànhóu

◎《象》曰:雖“磐■,志行正也。盤■槃桓”

guì

xià

jiàn

mín

①②

huánzhìxíngzhèngyě

以貴下賤,大得民也。

liù

èr

zhūn

zhān

chéngmǎ

pán

fēi

kòu

hūn

gòu

○六二,屯如邅如,乘馬班■匪■般如。非寇婚媾

冓■構■搆,女子貞不字,十年乃字。 ■

xiàng

yuē

liù

èr

zhī

nàn

chénggāng

shí

nián

nǎi

②③

nǚzǐzhēnbúzìshíniánnǎizì

◎《象》曰:六二之難,乘剛也。“十年乃

fǎn

cháng

字”,反■返常也。

liù

sān

wéi

lín

zhōng

jūn

○六三,卽鹿■惟入于林中,君子幾■麓无虞,機bù

shě

wǎng

lìn

不如舍,往吝。

xiàng

yuē

cóng

qín

◎《象》曰:“卽鹿■,以從禽也。 麓无虞”

周易·上經·蒙卦第四 13

jūnzǐshězhīwǎnglìnqióngyě

君子舍之,“往吝”窮也。

liù

chéngmǎ

pán

qiú

hūn

gòu

wǎng

○,乘馬班■求婚媾,往吉无不利。 般如。

xiàng

yuē

qiú

ér

wǎng

míng

◎《象》曰:求而往,明也。

jiǔ

zhūn

gāo

xiǎo

zhēn

zhēnxiōng

○九五,屯其膏,小貞吉,大貞凶。

xiàng

yuē

zhūn

gāo

shī

wèiguāng

◎《象》曰:“屯其膏”,施未光也。

shàng

liù

chéngmǎ

pán

xuè

lián

○上六,乘馬班■般如,泣血漣如。

xiàng

yuē

xuè

lián

kěchángyě

◎《象》曰:“泣血漣如”,何可長也?

méngguà

蒙卦第四

䷃ 山水蒙 坎下艮上

shān

shuǐméng

kǎn

xià

gènshàng

méng

hēng

fēi

qiú

tóngméng

tóngméng

qiú

chū

shì

○蒙,亨。匪■童蒙■初筮非我求童蒙,來求我。

gào

zài

sān

gào

zhēn

告。再三瀆,瀆則不告。利貞。

tuàn

yuē

méng

shān

xià

yǒu

xiǎn

xiǎn

ér

zhǐ

méng

◎《彖》曰:蒙,山下有險,險而止,蒙。

14 周易·上經·蒙卦第四

ménghēngyǐhēngxíngshízhōngyěfēiwǒqiútóng

“蒙,亨”,以亨行■“匪■得時中也。非我求童

méng

tóngméng

qiú

zhì

yìng

chū

shì

gào

gāng

蒙,童蒙■,志應也。“初筮告”,以剛來求我”

zhōng

zài

sān

gào

méng

méng

中也。“再三瀆,瀆則不告”,瀆蒙也。蒙以

yǎngzhèng

shènggōng

養正,聖功也。

xiàng

yuē

shān

xià

chū

quán

méng

jūn

guǒ

◎《象■彖》曰:山下出泉,蒙。君子以果

xíng

行育德。

chū

liù

méng

yòng

xíng

rén

yòng

tuō

zhì

wǎng

○初六,發蒙,利用刑人,用説■以往脱桎梏,

lìn

吝。

xiàng

yuē

yòng

xíng

rén

zhèng

◎《象》曰:“利用刑人”,以正法也。

jiǔ

èr

bāo

méng

jiā

○九二,包■苞蒙吉,納婦吉,子克家。

xiàng

yuē

jiā

gāng

róu

jiē

◎《象》曰:“子克家”,剛柔接■節也。

liù

sān

yòng

jiàn

jīn

yǒu

gōng

yōu

○六三,勿用取■見金夫,不有躬,无攸 娶女,

周易·上經·需卦第五 15

利。

xiàng

yuē

yòng

xíng

shùn

◎《象》曰:“勿用取■,行不順也。 娶女”

liù

kùnméng

lìn

○,困蒙吝■咎。

xiàng

yuē

kùnméng

zhī

lìn

yuǎn

shí

◎《象》曰:“困蒙”之吝■獨遠實也。 咎,

liù

tóngméng

○六五,童蒙吉。

xiàng

yuē

tóngméng

zhī

shùn

xùn

◎《象》曰:“童蒙”之吉,順以巽也。

shàng

jiǔ

méng

wéi

kòu

kòu

○上九,擊■繫蒙,不利爲寇,利■用禦寇。

xiàng

yuē

yòng

kòu

shàng

xià

shùn

◎《象》曰:利用禦寇,上下順也。

guà

需卦第五

䷄ 水天需 乾下坎上

shuǐ

tiān

qián

xià

kǎnshàng

yǒu

guānghēng

zhēn

shè

chuān

○需,有孚,光亨,貞吉。利涉大川。

tuàn

yuē

xiǎn

zài

qián

gāng

jiàn

◎《彖》曰:需,須也,險在前也。剛健

16 周易·上經·需卦第五

érbúxiànqíyìbúkùnqióngyǐxūyǒufúguānghēng

而不陷,其義不困窮矣。“需,有孚,光亨,

zhēn

wèi

tiān

wèi

zhèngzhōng

shè

chuān

貞吉”,位乎■以正中也。“利涉大川”,于天位,

wǎng

yǒu

gōng

往有功也。

xiàng

yuē

yúnshàng

tiān

jūn

◎《象》曰:雲上于天■雲■在■天■上,需。君

yǐn

shí

yàn

子以飲食宴樂。

chū

jiǔ

jiāo

yònghéng

jiù

○初九,需于郊,利用恆,无咎。

xiàng

yuē

jiāo

fàn

nàn

xíng

◎《象》曰:“需于郊”,不犯難行也。

yònghéng

wújiùwèi

shī

cháng

“利用恆,无咎”,未失常也。

jiǔ

èr

shā

xiǎo

yǒu

yán

zhōng

○九二,需于沙■沚,小有言,終吉。

xiàng

yuē

shā

yǎn

zài

zhōng

suī

◎《象》曰:“需于沙■,衍在中也。雖沚”

xiǎo

yǒu

yán

zhōng

“小有言”,以■也吉終■終■吉也。

jiǔ

sān

zhì

kòu

zhì

○九三,需于泥,致寇■戎至。

周易·上經·訟卦第六 17

xiàngyuēxūyúnízāizàiwàiyězìwǒ

◎《象》曰:“需于泥”,災在外也。自我

zhì

kòu

jìng

shèn

bài

“致寇■,敬慎不敗也。 戎”

liù

xuè

chū

xué

○,需于血,出自穴。

xiàng

yuē

xuè

shùn

tīng

◎《象》曰:“需于血”,順以聽也。

jiǔ

jiǔ

shí

zhēn

○九五,需于酒食,貞吉。

xiàng

yuē

jiǔ

shí

zhēn

zhōngzhèng

◎《象》曰:“■,以中正也。 需酒食貞吉”

shàng

liù

xué

yǒu

zhī

sān

rén

lái

jìng

zhī

zhōng

○上六,入于穴,有不速之客三人來,敬之終

吉。

xiàng

yuē

zhī

lái

jìng

zhī

zhōng

◎《象》曰:“不速之客”來,“敬之終吉”。

suī

dàng

wèi

wèi

shī

雖不當位,未大失也。

sòng

guà

liù

訟卦第六

䷅ 天水訟 坎下乾上

tiān

shuǐsòng

kǎn

xià

qiánshàng

18 周易·上經·訟卦第六

sòngyǒufúzhìtìzhōngjízhōngxiōnglìjiàndàrén

○訟,有孚,窒■中吉,終凶。利見大人,咥惕,

shè

chuān

不利涉大川。

tuàn

yuē

sòng

shànggāng

xià

xiǎn

xiǎn

ér

jiàn

sòng

◎《彖》曰:訟,上剛下險,險而健,訟。

sòng

yǒu

zhì

zhōng

gāng

lái

ér

zhōng

“訟,有孚,窒■中吉”,剛來而得中也。咥惕,

zhōngxiōng

sòng

chéng

jiàn

rén

shàngzhōng

“終凶”,訟不可成也。“利見大人”,尚中

zhèng

shè

chuān

yuān

正也。“不利涉大川”,入于淵也。

xiàng

yuē

tiān

shuǐ

wéi

xíng

sòng

jūn

zuò

◎《象》曰:天與水違行,訟。君子以作

shì

móu

shǐ

事謀始。

chū

liù

yǒng

suǒ

shì

xiǎo

yǒu

yán

zhōng

○初六,不永所事,小有言,終吉。

xiàng

yuē

yǒng

suǒ

shì

sòng

cháng

◎《象》曰:“不永所事”,訟不可長也。

suī

xiǎo

yǒu

yán

biàn

míng

雖“小有言”,其辯明也。

jiǔ

èr

sòng

guī

ér

rén

sān

bǎi

○九二,不克訟,歸而逋。其邑人三百户,无

shěng

眚。

周易·上經·師卦第七 19

xiàngyuēbúkèsòngguībūcuànyězìxià

◎《象》曰:“不克訟”,歸逋竄也。自下

sòngshàng

huàn

zhì

duō

訟上,患至掇■惙也。

liù

sān

shí

jiù

zhēn

zhōng

huò

cóngwáng

shì

○六三,食舊德,貞厲,終吉。或從王事,无

chéng

成。

xiàng

yuē

shí

jiù

cóngshàng

◎《象》曰:“食舊德”,從上吉也。

jiǔ

sòng

mìng

ān

zhēn

○九四,不克訟,復卽命渝,安貞吉。

xiàng

yuē

mìng

ān

zhēn

shī

◎《象》曰:“復卽命渝”,“安貞■不失吉”

也。

jiǔ

sòngyuán

○九五,訟元吉。

xiàng

yuē

sòngyuán

zhōngzhèng

◎《象》曰:“訟元吉”,以中正也。

shàng

jiǔ

huò

zhī

pán

dài

zhōngzhāo

sān

chǐ

zhī

○上九,或錫之鞶■槃帶■𢄔,終朝三褫■拕之。

xiàng

yuē

sòngshòu

jìng

◎《象》曰:以訟受服,亦不足敬也。

shī

guà

師卦第七

20 周易·上經·師卦第七

䷆ 地水師 坎下坤上

shuǐ

shī

kǎn

xià

kūnshàng

shī

zhēn

zhàngrén

jiù

○師,貞,丈人吉,无咎。

tuàn

yuē

shī

zhòng

zhēn

zhèng

néng

◎《彖》曰:師,衆也。貞,正也。能以

zhòngzhèng

wàng

gāngzhōng

ér

yìng

xíng

xiǎn

ér

shùn

衆正,可以王矣。剛中而應,行險而順。以

tiān

xià

ér

mín

cóng

zhī

yòu

jiù

此毒天下而民從之,吉又何咎矣?

xiàng

yuē

zhōngyǒu

shuǐ

shī

jūn

róng

mín

◎《象》曰:地中有水,師。君子以容民

zhòng

畜■蓄衆。

chū

liù

shī

chū

zāngxiōng

○初六,師出以律,否臧凶。

xiàng

yuē

shī

chū

shī

xiōng

◎《象》曰:“師出以律”,失律凶也。

jiǔ

èr

zài

shī

zhōng

jiù

wáng

sān

mìng

○九二,在師中,吉无咎,王三錫■賜命。

xiàng

yuē

zài

shī

zhōng

chéngtiānchǒng

◎《象》曰:“在師中吉”,承天寵■龍也。

wáng

sān

mìng

huái

wàn

bāng

“王三錫■,懷萬邦也。 賜命”

liù

sān

shī

huò

shī

xiōng

○六三,師或輿尸,凶。

周易·上經·比卦第八 21

xiàngyuēshīhuòyúshīdàwúgōngyě

◎《象》曰:“師或輿尸”,大无功也。

liù

shī

zuǒ

jiù

○,師左次,无咎。

xiàng

yuē

zuǒ

jiù

wèi

shī

cháng

◎《象》曰:“左次无咎”,未失常也。

liù

tián

yǒu

qín

zhí

yán

jiù

zhǎng

shuài

shī

○六五,田有禽■利執言,无咎。長子帥師,檎,

shī

zhēnxiōng

弟子輿尸,貞凶。

xiàng

yuē

zhǎng

shuài

shī

zhōngxíng

◎《象》曰:“長子帥師”,以中行也。“弟

shī

shǐ

dàng

子輿尸”,使不當也。

shàng

liù

jūn

yǒu

mìng

kāi

guóchéng

jiā

xiǎo

rén

yòng

○上六,大君有命,開國承家,小人勿用。

xiàng

yuē

jūn

yǒu

mìng

zhènggōng

xiǎo

◎《象》曰:“大君有命”,以正功也。“小

rén

yòng

luàn

bāng

人勿用”,必亂邦也。

guà

比卦第八

䷇ 水地比 坤下坎上

shuǐ

kūn

xià

kǎnshàng

yuán

shì

yuányǒngzhēn

jiù

níng

fāng

lái

hòu

○比,吉。原筮元永貞,无咎。不寧方來,後

22 周易·上經·比卦第八

fūxiōng

夫凶。

tuàn

yuē

xià

shùn

◎《彖》曰:比,吉也。比,輔也,下順

cóng

yuán

shì

yuányǒngzhēn

jiù

gāngzhōng

從也。“原筮元永貞,无咎”,以剛中也。“不

níng

fāng

lái

shàng

xià

yìng

hòu

xiōng

dàoqióng

寧方來”,上下應也。“後夫凶”,其道窮也。

xiàng

yuē

shàngyǒu

shuǐ

xiānwáng

jiàn

wàn

◎《象》曰:地上有水,比。先王以建萬

guó

qīn

zhū

hóu

國,親諸侯。

chū

liù

yǒu

zhī

jiù

yǒu

yíng

fǒu

zhōng

lái

yǒu

○初六,有孚比之,无咎。有孚盈缶,終來有

它■他,吉。

xiàng

yuē

zhī

chū

liù

yǒu

◎《象》曰:比之初六,“有它■也。 他吉”

liù

èr

zhī

nèi

zhēn

○六二,比之自内,貞吉。

xiàng

yuē

zhī

nèi

shī

◎《象》曰:“比之自内”,不自失也。

liù

sān

zhī

fěi

rén

○六三,比之匪人■凶。

xiàng

yuē

zhī

fěi

rén

shāng

◎《象》曰:“比之匪人■,不亦傷乎! 凶”

周易·上經·小畜卦第九 23

liùsìwàibìzhīzhēnjí

○,外比之,貞吉。

xiàng

yuē

wài

xián

cóngshàng

◎《象》曰:“外比”于賢,以從上也。

jiǔ

xiǎn

wángyòng

sān

shī

qián

qín

rén

○九五,顯比。王用三驅■失前禽。邑人不敺,

jiè

誡■戒,吉。

xiàng

yuē

xiǎn

zhī

wèizhèngzhōng

◎《象》曰:“顯比”之吉,位正中也。

shě

shùn

shī

qián

qín

rén

jiè

shàng

舍逆取順,“失前禽”也。“邑人不誡■,上戒”

shǐzhōng

使中也。

shàng

liù

zhī

shǒu

xiōng

○上六,比之无首,凶。

xiàng

yuē

zhī

shǒu

suǒzhōng

◎《象》曰:“比之无首”,无所終也。

xiǎo

guà

jiǔ

小畜■蓄卦第九

䷈ 風天小畜■ 乾下巽上

fēng

tiān

xiǎo

qián

xià

xùnshàng

蓄24 周易·上經·小畜卦第九

xiǎoxùhēngmìyúnbúyùzìwǒxījiāo

○小畜■蓄,亨。密雲不雨,自我西郊。

tuàn

yuē

xiǎo

róu

wèi

ér

shàng

xià

yìng

zhī

◎《彖》曰:小畜■柔得位而上下應之,蓄,

yuē

xiǎo

jiàn

ér

xùn

gāngzhōng

ér

zhì

xíng

nǎi

hēng

曰“小畜■。健而巽,剛中而志行乃“亨”。蓄”

yún

shàngwǎng

jiāo

shī

wèi

“密雲不雨”,尚往也。“自我西郊”,施未

xíng

行也。

xiàng

yuē

fēng

xíng

tiānshàng

xiǎo

jūn

◎《象》曰:風行天上,小畜■蓄。君子以

wén

懿文德。

chū

jiǔ

dào

jiù

○初九,復自道,何其咎?吉。

xiàng

yuē

dào

◎《象》曰:“復自道”,其義吉也。

jiǔ

èr

qiān

○九二,牽復,吉。

xiàng

yuē

qiān

zài

zhōng

shī

◎《象》曰:“牽復”在中,亦不自失也。

jiǔ

sān

tuō

fǎn

○九三,輿■車説■脱輻■輹,夫妻反目。

xiàng

yuē

fǎn

néngzhèngshì

◎《象》曰:“夫妻反目”,不能正室也。

周易·上經·履卦第十 25

liùsìyǒufúxuèqùtìchūwújiù

○,有孚。血去惕出,无咎。

xiàng

yuē

yǒu

chū

shàng

zhì

◎《象》曰:有孚惕出,上合志也。

jiǔ

yǒu

luán

lín

○九五,有孚攣■戀如,富以其鄰。

xiàng

yuē

yǒu

luán

◎《象》曰:“有孚攣■,不獨富也。 戀如”

shàng

jiǔ

chǔ

shàng

zài

zhēn

yuè

○上九,既雨既處,尚德■婦貞厲。月幾積載,

wàng

jūn

zhēngxiōng

近望,君子征凶。 ■

xiàng

yuē

chǔ

zài

jūn

◎《象》曰:“既雨既處”,德積載也。“君

zhēngxiōng

yǒu

suǒ

子征凶”,有所疑也。

guà

shí

履卦第十

䷉ 天澤履 兑下乾上

tiān

duì

xià

qiánshàng

wěi

dié

rén

hēng

○履虎尾,不咥人,亨■利■貞。

26 周易·上經·履卦第十

tuànyuēlǚróulǚgāngyěyuèéryìnghū

◎《彖》曰:履,柔履剛也。説■悦而應乎

qián

shì

wěi

dié

rén

hēng

gāngzhōngzhèng

乾,是以“履虎尾,不咥人,亨”。剛中正,

wèi

ér

jiù

guāngmíng

履帝位而不疚■疾,光明也。

xiàng

yuē

shàngtiān

xià

jūn

biànshàng

◎《象》曰:上天下澤,履。君子以辯上

xià

dìng

mín

zhì

下,定民志。

chū

jiǔ

wǎng

jiù

○初九,素履,往无咎。

xiàng

yuē

zhī

wǎng

xíng

yuàn

◎《象》曰:“素履”之往,獨行願也。

jiǔ

èr

dào

tǎn

tǎn

yōu

rén

zhēn

○九二,履道坦坦,幽人貞吉。

xiàng

yuē

yōu

rén

zhēn

zhōng

luàn

◎《象》曰:“幽人貞吉”,中不自亂也。

liù

sān

miǎonéng

shì

néng

wěi

dié

rén

○六三,眇能■跛能■履虎尾,咥人而視,而履。

xiōng

rén

wéi

jūn

凶。武人爲于大君。

xiàng

yuē

miǎonéng

shì

yǒu

míng

◎《象》曰:“眇能■,不足以有明也。而視”

néng

xíng

dié

rén

zhī

xiōng

“跛能■,不足以與行也。“咥人”之凶, 而履”

周易·上經·泰卦第十一 27

wèibúdàngyěwǔrénwéiyúdàjūnzhìgāngyě

位不當也。“武人爲于大君”,志剛也。

jiǔ

wěi

zhōng

○九四,履虎尾,愬愬■虩■虩終吉。

xiàng

yuē

zhōng

zhì

xíng

◎《象》曰:“愬愬■,志行也。 虩■虩終吉”

jiǔ

guài

zhēn

○九五,夬履,貞厲。

xiàng

yuē

guài

zhēn

wèizhèngdàng

◎《象》曰:“夬履貞厲”,位正當也。

shàng

jiǔ

shì

kǎo

xiáng

xuányuán

○上九,視履考祥■詳,其旋元吉。

xiàng

yuē

yuán

zài

shàng

yǒu

qìng

◎《象》曰:“元吉”在上,大有慶也。

tài

guà

shí

泰卦第十一

䷊ 地天泰 乾下坤上

tiān

tài

qián

xià

kūnshàng

tài

xiǎowǎng

lái

hēng

○泰,小往大來,吉亨。

tuàn

yuē

tài

xiǎowǎng

lái

hēng

◎《彖》曰:“泰,小往大來,吉亨”,則

shì

tiān

jiāo

ér

wàn

tōng

shàng

xià

jiāo

ér

zhì

tóng

是天地交而萬物通也,上下交而其志同也。

28 周易·上經·泰卦第十一

nèiyángérwàiyīnnèijiànérwàishùnnèijūnzǐérwàixiǎorén

内陽而外陰,内健而外順,内君子而外小人。

jūn

dàozhǎng

xiǎo

rén

dào

xiāo

君子道長,小人道消也。

xiàng

yuē

tiān

jiāo

tài

hòu

cái

chéngtiān

◎《象》曰:天地交,泰。后以財■裁成天

zhī

dào

xiàng

tiān

zhī

zuǒ

yòu

mín

地之道,輔相天地之宜,以左右民。

chū

jiǔ

máo

huì

○初九,拔茅茹,以其彙■征■𦳢■夤■𢍚,往吉。

xiàng

yuē

máo

zhēng

zhì

zài

①②③

zhēngjí

◎《象》曰:“拔茅■、“征吉”,志在茹”

wài

外也。

jiǔ

èr

bāo

huāng

○九二,包■用馮河,不遐遺,朋苞荒■㠩■巟,

wáng

shàng

zhōngxíng

①②

yòngpínghébùxiáyípéng

亡,得尚于中行。

xiàng

yuē

bāo

huāng

◎《象》曰:“包■,“得尚于中苞荒■㠩■巟”

xíng

guāng

①②

déshàngyúzhōng

行”,以光大也。

jiǔ

sān

píng

bēi

wǎng

jiān

zhēn

jiù

○九三,无平不陂,无往不復,艱貞无咎,勿

shí

yǒu

恤其孚,于食有福。

周易·上經·泰卦第十一 29

xiàngyuēwúwǎngbúfùtiāndì

◎《象》曰:“无往不復■,天地无■平■不■陂”

際也。

liù

piān

piān

○,翩翩■不富以其鄰,不戒篇■篇■偏■偏,

①②

búfùyǐqílínbújiè

以孚。

xiàng

yuē

piān

piān

◎《象》曰:“翩翩■,皆篇■篇■偏■偏不富”

shī

shí

jiè

zhōng

xīn

yuàn

①②

búfùjiē

失實也。“不戒以孚”,中心願也。

liù

guī

mèi

zhǐ

yuán

○六五,帝乙歸妹,以祉元吉。

xiàng

yuē

zhǐ

yuán

zhōng

xíng

yuàn

◎《象》曰:“以祉元吉”,中以行願也。

shàng

liù

chéng

huáng

○上六,城復■勿用師,自邑告覆于隍■堭■湟。

mìng

zhēn

lìn

①②

wùyòngshīzìyìgào

命。貞吝。

xiàng

yuē

chéng

huáng

◎《象》曰:“城復■,其命覆于隍■堭■湟”

luàn

①②

qímìng

亂也。

30 周易·上經·否卦第十二

pǐguàdìshíèr

否卦第十二

䷋ 天地否 坤下乾上

tiān

kūn

xià

qiánshàng

zhī

fěi

rén

jūn

zhēn

wǎngxiǎo

lái

○否之匪人,不利君子貞,大往小來。

tuàn

yuē

zhī

fěi

rén

jūn

zhēn

◎《彖》曰:“否之匪人,不利君子貞,大

wǎngxiǎo

lái

shì

tiān

jiāo

ér

wàn

tōng

shàng

xià

往小來”,則是天地不交而萬物不通也,上下

jiāo

ér

tiān

xià

bāng

nèi

yīn

ér

wài

yáng

nèi

róu

ér

wài

不交而天下无邦也。内陰而外陽,内柔而外

gāng

nèi

xiǎo

rén

ér

wài

jūn

xiǎo

rén

dàozhǎng

jūn

dào

xiāo

剛,内小人而外君子。小人道長,君子道消

也。

xiàng

yuē

tiān

jiāo

jūn

jiǎn

◎《象》曰:天地不交,否。君子以儉德

nàn

róng

辟■避難,不可榮■營以禄。

chū

liù

máo

huì

zhēn

hēng

○初六,拔茅茹,以其彙,貞吉亨。

xiàng

yuē

máo

zhēn

zhì

zài

◎《象》曰:“拔茅■、“貞吉”,志在 茹”

周易·上經·否卦第十二 31

jūnyě

君也。

liù

èr

bāo

chéng

xiǎo

rén

rén

hēng

○六二,包■苞承,小人吉。大人否亨。

xiàng

yuē

rén

hēng

luàn

qún

◎《象》曰:“大人否亨”,不亂羣也。

liù

sān

bāo

xiū

○六三,包■苞羞。

xiàng

yuē

bāo

xiū

wèi

dàng

◎《象》曰:“包■,位不當也。 苞羞”

jiǔ

yǒu

mìng

jiù

chóu

zhǐ

○九四,有命无咎。疇■儔離祉。

xiàng

yuē

yǒu

mìng

jiù

zhì

xíng

◎《象》曰:“有命无咎”,志行也。

jiǔ

xiū

rén

wáng

wáng

yúbāo○九五,休否,大人吉。其亡其亡,繫于苞■包sāng

桑。

xiàng

yuē

rén

zhī

wèizhèngdàng

◎《象》曰:大人之吉,位正當也。

shàng

jiǔ

qīng

xiān

hòu

○上九,傾否,先否後喜。

xiàng

yuē

zhōng

qīng

cháng

◎《象》曰:否終則傾,何可長也?

32 周易·上經·同人卦第十三

tóngrénguàdìshísān

同人卦第十三

䷌ 天火同人 離下乾上

tiān

huǒ

tóng

rén

xià

qiánshàng

tóng

rén

hēng

shè

chuān

jūn

zhēn

○同人于野,亨。利涉大川,利君子貞。

tuàn

yuē

tóng

rén

róu

wèi

zhōng

ér

yìng

qián

◎《彖》曰:同人,柔得位得中而應乎乾,

yuē

tóng

rén

tóng

rén

yuē

tóng

rén

hēng

shè

曰“同人”。同人曰:“同人于野,亨。利涉

chuān

qián

xíng

wén

míng

jiàn

zhōngzhèng

ér

yìng

jūn

大川”,乾行也。文明以健,中正而應,君子

zhèng

wéi

jūn

wéi

néngtōng

tiān

xià

zhī

zhì

正也。唯君子爲能通天下之志。

xiàng

yuē

tiān

huǒ

tóng

rén

jūn

lèi

◎《象》曰:天與火,同人。君子以類族

biàn

辨■辯物。

chū

jiǔ

tóng

rén

mén

jiù

○初九,同人于門,无咎。

xiàng

yuē

chū

mén

tóng

rén

yòu

shuí

jiù

◎《象》曰:出門同人,又誰咎也?

liù

èr

tóng

rén

zōng

lìn

○六二,同人于宗,吝。

xiàng

yuē

tóng

rén

zōng

lìn

dào

◎《象》曰:“同人于宗”,吝道也。

周易·上經·大有卦第十四 33

jiǔsānfúróngyúmǎngshēngqígāolíngsānsuìbùxīng

○九三,伏戎于莽,升其高陵,三歲不興。

xiàng

yuē

róng

mǎng

gāng

sān

suì

◎《象》曰:“伏戎于莽”,敵剛也。“三歲

xīng

ān

xíng

不興”,安行也。

jiǔ

chéng

yōng

gōng

○九四,乘其墉■庸,弗克攻,吉。

xiàng

yuē

chéng

yōng

◎《象》曰:“乘其墉■,義弗克也。其庸”

kùn

ér

fǎn

吉,則困而反則也。

jiǔ

tóng

rén

xiān

háo

táo

ér

hòu

xiào

shī

xiāng

○九五,同人先號咷■大師克相遇。 啕而後笑,

xiàng

yuē

tóng

rén

zhī

xiān

zhōngzhí

shī

◎《象》曰:同人之先,以中直也。大師

xiāng

yán

xiāng

相遇,言相克也。

shàng

jiǔ

tóng

rén

jiāo

huǐ

○上九,同人于郊,无悔。

xiàng

yuē

tóng

rén

jiāo

zhì

wèi

◎《象》曰:“同人于郊”,志未得也。

yǒu

guà

shí

大有卦第十四

34 周易·上經·大有卦第十四

䷍ 火天大有 乾下離上

huǒ

tiān

yǒu

qián

xià

shàng

yǒu

yuánhēng

○大有,元亨。

tuàn

yuē

yǒu

róu

zūn

wèi

zhōng

ér

shàng

xià

◎《彖》曰:大有,柔得尊位大中而上下

yìng

zhī

yuē

yǒu

gāng

jiàn

ér

wén

míng

yìng

tiān

應之,曰“大有”。其德剛健而文明,應乎天

ér

shí

xíng

shì

yuánhēng

而時行,是以“元亨”。

xiàng

yuē

huǒ

zài

tiānshàng

yǒu

jūn

è

◎《象》曰:火在天上,大有。君子以遏

è

yángshàn

shùn

tiān

xiū

mìng

惡揚善,順天休命。

chū

jiǔ

jiāo

hài

fēi

jiù

jiān

jiù

○初九,无交害,匪■非咎,艱則无咎。

xiàng

yuē

yǒu

chū

jiǔ

jiāo

hài

◎《象》曰:大有初九,“无交害”也。

jiǔ

èr

chē

zài

yǒu

yōu

wǎng

jiù

○九二,大車■轝以載。有攸往,无咎。

xiàng

yuē

chē

zài

zhōng

bài

◎《象》曰:“大車■,積中不敗也。 轝以載”

jiǔ

sān

gōngyòngxiǎng

tiān

xiǎo

rén

○九三,公用亨■享于天子,小人弗克。

xiàng

yuē

gōngyòngxiǎng

tiān

xiǎo

rén

hài

◎《象》曰:“公用亨■,小人害 享于天子”

周易·上經·謙卦第十五 35

也。

jiǔ

fēi

páng

○九四,匪■非其彭■尪■尫■旁,无咎。

xiàng

yuē

fēi

páng

①②③

wújiù

◎《象》曰:“匪■无咎”,非其彭■尪■尫■旁,

míngbiàn

zhé

①②③

wújiù

明辯■辨晢■哲■折■皙■晳■晰■逝■遰也。

liù

jué

jiāo

wēi

①②③④⑤⑥⑦

○六五,厥孚交如,威如吉。

xiàng

yuē

jué

jiāo

xìn

zhì

◎《象》曰:“厥孚交如”,信以發志也。

wēi

zhī

ér

bèi

“威如”之吉,易而无備也。

shàng

jiǔ

tiān

yòu

○上九,自天祐■佑■右之。吉无不利。

xiàng

yuē

yǒushàng

tiān

yòu

①②

zhījíwúbúlì

◎《象》曰:大有上吉,“自天祐■佑■右”

①②

也。

qiān

guà

shí

謙■嗛卦第十五

36 周易·上經·謙卦第十五

䷎ 地山謙■ 艮下坤上

shān

qiān

gèn

xià

kūnshàng

嗛qiānhēngjūnzǐyǒuzhōng

○謙■嗛,亨。君子有終。

tuàn

yuē

qiān

hēng

tiān

dào

xià

ér

guāng

◎《彖》曰:“謙■,天道下濟而光嗛,亨”

míng

dào

bēi

ér

shàngxíng

tiān

dào

kuī

yíng

ér

qiān

明,地道卑而上行。天道虧■毁盈而益謙■嗛,

dào

biàn

yíng

ér

liú

qiān

guǐ

shén

hài

yíng

ér

qiān

地道變盈而流謙■嗛,鬼神害盈而福■富謙■嗛,

rén

dào

yíng

ér

hào

qiān

qiān

zūn

ér

guāng

bēi

ér

人道惡盈而好謙■謙■卑而不可嗛。嗛尊而光,

jūn

zhī

zhōng

踰,君子之終也。

xiàng

yuē

zhōngyǒu

shān

qiān

jūn

póu

◎《象》曰:地中有山,謙■嗛。君子以裒

duō

guǎ

chèng

píng

shī

捊多益寡,稱■秤物平施。 ■

chū

liù

qiān

qiān

jūn

yòng

shè

chuān

○初六,謙謙■嗛■嗛君子,用涉大川,吉。

xiàng

yuē

qiān

qiān

jūn

bēi

◎《象》曰:“謙謙■,卑以自牧 嗛■嗛君子”

周易·上經·謙卦第十五 37

也。

liù

èr

míngqiān

zhēn

○六二,鳴謙■嗛,貞吉。

xiàng

yuē

míngqiān

zhēn

zhōng

xīn

◎《象》曰:“鳴謙■,中心得也。 嗛貞吉”

jiǔ

sān

láo

qiān

jūn

yǒuzhōng

○九三,勞謙■嗛,君子有終,吉。

xiàng

yuē

láo

qiān

jūn

wàn

mín

◎《象》曰:“勞謙■,萬民服也。 嗛君子”

liù

huī

qiān

○,无不利,撝謙■嗛。

xiàng

yuē

huī

qiān

wéi

◎《象》曰:“无不利,撝謙■,不違則嗛”

也。

liù

lín

yòng

qīn

○六五,不富以其鄰。利用侵■无不利。 寢伐,

xiàng

yuē

yòng

qīn

zhēng

◎《象》曰:“利用侵■,征不服也。 寢伐”

shàng

liù

míngqiān

yòng

xíng

shī

zhēngyìguó

○上六,鳴謙■嗛。利用行師,征邑國。

38 周易·上經·豫卦第十六

xiàngyuēmíngqiānzhìwèidéyěkě

◎《象》曰:“鳴謙■,志未得也。可■嗛”利yòng

xíng

shī

zhēng

guó

用“行師”,“征邑國”也。

guà

shí

liù

豫卦第十六

䷏ 雷地豫 坤下震上

léi

kūn

xià

zhènshàng

jiàn

hóu

xíng

shī

○豫,利建侯行師。

tuàn

yuē

gāngyìng

ér

zhì

xíng

shùn

dòng

◎《彖》曰:豫,剛應而志行。順以動,

shùn

dòng

tiān

zhī

ér

kuàng

jiàn

hóu

xíng

豫。豫順以動,故天地如之,而況“建侯行

shī

tiān

shùndòng

yuè

guò

ér

shí

師”乎?天地以順動,故日月不過而四時不

shèngrén

shùndòng

xíng

qīng

ér

mín

zhī

忒■聖人以順動,則刑罰清而民服。豫之貸。

shí

zāi

時義大矣哉!

xiàng

yuē

léi

chū

fèn

xiānwáng

zuò

yuè

◎《象》曰:雷出地奮,豫。先王以作樂

chóng

yīn

jiàn

崇德,殷■以配祖考。 隱薦■𧲛■𧲊■𢊁之上帝,

①②③

zhīshàngdìyǐpèizǔkǎo

周易·上經·豫卦第十六 39

chūliùmíngyùxiōng

○初六,鳴豫,凶。

xiàng

yuē

chū

liù

míng

zhì

qióngxiōng

◎《象》曰:初六“鳴豫”,志窮凶也。

liù

èr

jiè

○六二,介■砎■扴于石,不終日,貞吉。

xiàng

yuē

zhōng

zhēn

zhōngzhèng

①②

yúshíbùzhōngrìzhēnjí

◎《象》曰:“不終日,貞吉”,以中正也。

liù

sān

○六三,盱■紆■汙豫■有悔,遲有悔。

xiàng

yuē

①②

yùhuǐchíyǒuhuǐ

◎《象》曰:盱■位不當也。 紆■汙豫有悔,

jiǔ

yóu

yǒu

péng

zān

①②

yùyǒuhuǐwèibúdàngyě

○九四,由■猶豫,大有得。勿疑,朋盍簪■貸②

撍■臧■宗■戠。 ■

xiàng

yuē

yóu

yǒu

zhì

xíng

③④⑤

◎《象》曰:“由■,志大行猶豫,大有得”

也。

liù

zhēn

héng

○六五,貞疾,恆不死。

xiàng

yuē

liù

zhēn

chénggāng

héng

◎《象》曰:六五“貞疾”,乘剛也。“恆

zhōngwèi

wáng

不死”,中未亡也。

40 周易·上經·隨卦第十七

shàngliùmíngyùchéngyǒuyúwújiù

○上六,冥豫。成有渝,无咎。

xiàng

yuē

míng

zài

shàng

cháng

◎《象》曰:“冥豫”在上,何可長也?

suí

guà

shí

隨卦第十七

䷐ 澤雷隨 震下兑上

léi

suí

zhèn

xià

duìshàng

suí

yuánhēng

zhēn

jiù

○隨,元亨利貞。无咎。

tuàn

yuē

suí

gāng

lái

ér

xià

róu

dòng

ér

yuè

◎《彖》曰:隨,剛來而下柔,動而説■悦,

suí

hēng

zhēn

jiù

ér

tiān

xià

suí

shí

suí

shí

zhī

隨。大亨■隨時之利貞无咎,而天下隨時■之,

zāi

之■時義大矣哉! ■

xiàng

yuē

zhōngyǒu

léi

suí

jūn

xiàng

◎《象》曰:澤中有雷,隨。君子以嚮■鄉huì

yàn

晦入宴息。

chū

jiǔ

guān

yǒu

zhēn

chū

mén

jiāo

yǒu

gōng

○初九,官■館有渝。貞吉。出門交有功。

周易·上經·隨卦第十七 41

xiàngyuēguānyǒuyúcóngzhèngjíyěchū

◎《象》曰:“官■,從正吉也。“出館有渝”

mén

jiāo

yǒu

gōng

shī

門交有功”,不失也。

liù

èr

xiǎo

shī

zhàng

○六二,係小子,失丈夫。

xiàng

yuē

xiǎo

jiān

◎《象》曰:“係小子”,弗兼與也。

liù

sān

zhàng

shī

xiǎo

suí

yǒu

qiú

zhēn

○六三,係丈夫,失小子。隨有求得,利居貞。

xiàng

yuē

zhàng

zhì

shě

xià

◎《象》曰:“係丈夫”,志舍下也。

jiǔ

suí

yǒu

huò

zhēnxiōng

yǒu

zài

dào

míng

jiù

○九四,隨有獲,貞凶。有孚在道,以明何咎?

xiàng

yuē

suí

yǒu

huò

xiōng

yǒu

◎《象》曰:“隨有獲”,其義凶也。“有

zài

dào

mínggōng

孚在道”,明功也。

jiǔ

jiā

○九五,孚于嘉,吉。

xiàng

yuē

jiā

wèizhèngzhōng

◎《象》曰:“孚于嘉,吉”,位正中■中■正yě

也。

shàng

liù

zhī

nǎi

cóng

wéi

zhī

wángyòngxiǎng

shān

○上六,拘係之,乃從維之。王用亨■ 享于西山。

42 周易·上經·蠱卦第十八

xiàngyuējūxìzhīshàngqióngyě

◎《象》曰:“拘係之”,上窮也。

guà

shí

蠱卦第十八

䷑ 山風蠱 巽下艮上

shān

fēng

xùn

xià

gènshàng

yuánhēng

shè

chuān

xiān

jiǎ

sān

hòu

jiǎ

sān

○蠱,元亨。利涉大川。先甲三日,後甲三日。

tuàn

yuē

gāngshàng

ér

róu

xià

xùn

ér

zhǐ

◎《彖》曰:蠱,剛上而柔下。巽而止,

yuánhēng

ér

tiān

xià

zhì

shè

chuān

蠱。“蠱,元亨”,而天下治也。“利涉大川”,

wǎng

yǒu

shì

xiān

jiǎ

sān

hòu

jiǎ

sān

zhōng

yǒu

往有事也。“先甲三日,後甲三日”,終則有

shǐ

tiān

xíng

始,天行也。

xiàng

yuē

shān

xià

yǒu

fēng

jūn

zhèn

mín

◎《象》曰:山下有風,蠱。君子以振民

育■毓德。

chū

liù

gàn

zhī

yǒu

kǎo

jiù

zhōng

○初六,幹父之蠱,有子考无咎,厲,終吉。

xiàng

yuē

gàn

zhī

chéngkǎo

◎《象》曰:“幹父之蠱”,意承考也。

jiǔ

èr

gàn

zhī

zhēn

○九二,幹母之蠱,不可貞。

周易·上經·臨卦第十九 43

xiàngyuēgànmǔzhīgǔdézhōngdàoyě

◎《象》曰:“幹母之蠱”,得中道也。

jiǔ

sān

gàn

zhī

xiǎo

yǒu

huǐ

jiù

○九三,幹父之蠱,小有悔,无大咎。

xiàng

yuē

gàn

zhī

zhōng

jiù

◎《象》曰:“幹父之蠱”,終无咎也。

liù

zhī

wǎng

jiàn

lìn

○,裕父之蠱,往見吝。

xiàng

yuē

zhī

wǎng

wèi

◎《象》曰:“裕父之蠱”,往未得也。

liù

gàn

zhī

yòng

○六五,幹父之蠱,用譽。

xiàng

yuē

gàn

yòng

chéng

◎《象》曰:“幹父■,承以德也。 之■蠱用譽”

shàng

jiǔ

shì

wáng

hóu

gāoshàng

shì

○上九,不事王侯,高尚其事。

xiàng

yuē

shì

wáng

hóu

zhì

◎《象》曰:“不事王侯”,志可則也。

lín

guà

shí

jiǔ

臨卦第十九

䷒ 地澤臨 兑下坤上

lín

duì

xià

kūnshàng

lín

yuánhēng

zhēn

zhì

yuè

yǒu

xiōng

○臨,元亨利貞。至于八月有凶。

tuàn

yuē

lín

gāng

jìn

ér

zhǎng

yuè

ér

shùn

◎《彖》曰:臨,剛浸而長。説■ 悦而順,

44 周易·上經·臨卦第十九

gāngzhōngéryìngdàhēngyǐzhèngtiānzhīdàoyězhìyúbāyuè

剛中而應。大亨以正,天之道也。“至于八月

yǒu

xiōng

xiāo

jiǔ

有凶”,消不久也。

xiàng

yuē

shàngyǒu

lín

jūn

jiào

◎《象》曰:澤上有地,臨。君子以教思

qióng

róng

bǎo

mín

jiāng

无窮,容保民无疆。

chū

jiǔ

xián

lín

zhēn

○初九,咸臨,貞吉。

xiàng

yuē

xián

lín

zhēn

zhì

xíngzhèng

◎《象》曰:“咸臨,貞吉”,志行正也。

jiǔ

èr

xián

lín

○九二,咸臨,吉无不利。

xiàng

yuē

xián

lín

wèi

shùnmìng

◎《象》曰:“咸臨,吉无不利”,未順命

也。

liù

sān

gān

lín

yōu

yōu

zhī

jiù

○六三,甘臨,无攸利。既憂之,无咎。

xiàng

yuē

gān

lín

wèi

dàng

yōu

◎《象》曰:“甘臨”,位不當也。“既憂

zhī

jiù

cháng

之”,咎不長也。

liù

zhì

lín

jiù

○,至臨,无咎。

xiàng

yuē

zhì

lín

jiù

wèi

dàng

◎《象》曰:“至臨,无咎”,位當■當■位也。

周易·上經·觀卦第二十 45

liùwǔzhìlíndàjūnzhīyíjí

○六五,知■智臨,大君之宜,吉。

xiàng

yuē

jūn

zhī

xíngzhōng

zhī

wèi

◎《象》曰:“大君之宜”,行中之謂也。

shàng

liù

dūn

lín

jiù

○上六,敦臨,吉无咎。

xiàng

yuē

dūn

lín

zhī

zhì

zài

nèi

◎《象》曰:“敦臨”之吉,志在内也。

guān

guà

èr

shí

觀卦第二十

䷓ 風地觀 坤下巽上

fēng

guān

kūn

xià

xùnshàng

guān

guàn

ér

jiàn

○觀,盥而不■觀薦■𧲛■𧲊■𢊁,有孚顒若。

tuàn

yuē

guān

zài

shàng

shùn

ér

xùn

zhōngzhèng

①②③

yǒufúyóngruò

◎《彖》曰:大觀在上,順而巽,中正以

guān

tiān

xià

guān

guàn

ér

jiàn

觀天下。“觀,盥而不■觀薦■𧲛■𧲊■𢊁,有孚

yóng

ruò

xià

guān

ér

huà

guān

tiān

zhī

shén

dào

①②③

yǒufú

顒若”,下觀而化也。觀天之神道,日■月■不■過■

ér

shí

shèngrén

yǐshén

dào

shè

jiào

ér

tiān

xià

而四時不忒。聖人以神道設教,而天下服矣。

xiàng

yuē

fēng

xíng

shàng

guān

xiānwáng

xǐng

fāng

◎《象》曰:風行地上,觀。先王以省方,

46 周易·上經·觀卦第二十

guānmínshèjiào

觀民設教。

chū

liù

tóngguān

xiǎo

rén

jiù

jūn

lìn

○初六,童觀。小人无咎,君子吝。

xiàng

yuē

chū

liù

tóngguān

xiǎo

rén

dào

◎《象》曰:初六“童觀”,小人道也。

liù

èr

kuī

guān

zhēn

○六二,闚觀,利女貞。

xiàng

yuē

kuī

guān

zhēn

chǒu

◎《象》曰:“闚觀,,亦可醜也。 利女貞”■

liù

sān

guān

shēng

jìn

tuì

○六三,觀我生進退。

xiàng

yuē

guān

shēng

jìn

tuì

wèi

shī

dào

◎《象》曰:“觀我生進退”,未失道也。

liù

guān

guó

zhī

guāng

yòng

bīn

wáng

○,觀國之光,利用賓于王。

xiàng

yuē

guān

guó

zhī

guāng

shàngbīn

◎《象》曰:“觀國之光”,尚賓也。

jiǔ

guān

shēng

jūn

jiù

○九五,觀我生,君子无咎。

xiàng

yuē

guān

shēng

guān

mín

◎《象》曰:“觀我生”,觀民也。

shàng

jiǔ

guān

shēng

jūn

jiù

○上九,觀其生,君子无咎。

xiàng

yuē

guān

shēng

zhì

wèi

píng

◎《象》曰:“觀其生”,志未平也。

周易·上經·噬嗑卦第二十一 47

shìhéguàdìèrshíyī

噬嗑卦第二十一

䷔ 火雷噬嗑 震下離上

huǒ

léi

shì

zhèn

xià

shàng

shì

hēng

yòng

○噬嗑,亨,利用獄。

tuàn

yuē

zhōngyǒu

yuē

shì

shì

ér

◎《彖》曰:頤中有物曰“噬嗑”。噬嗑而

hēng

gāng

róu

fēn

dòng

ér

míng

léi

diàn

ér

zhāng

róu

zhōng

亨,剛柔分,動而明,雷電合而章。柔得中

ér

shàngxíng

suī

dàng

wèi

yòng

而上行。雖不當位,“利用獄”也。

xiàng

yuē

léi

diàn

shì

xiānwáng

míng

chì

◎《象》曰:雷電噬嗑。先王以明罰勑法。

chū

jiǔ

jiào

miè

zhǐ

jiù

○初九,屨校滅趾■止,无咎。

xiàng

yuē

jiào

miè

zhǐ

xíng

◎《象》曰:“屨校滅趾■,■ 止”止不行也。

liù

èr

shì

miè

jiù

○六二,噬膚滅鼻,无咎。

xiàng

yuē

shì

miè

chénggāng

◎《象》曰:“噬膚滅鼻”,乘剛也。

liù

sān

shì

ròu

xiǎo

lìn

jiù

○六三,噬腊■昔肉遇毒,小吝,无咎。

48 周易·上經·賁卦第二十二

xiàngyuēyùdúwèibúdàngyě

◎《象》曰:“遇毒”,位不當也。

jiǔ

shì

gān

jīn

shǐ

jiān

zhēn

○九四,噬乾胏■脯,得金矢,利艱貞■大吉。

xiàng

yuē

jiān

zhēn

wèiguāng

◎《象》曰:“利艱貞■,未光■ 大吉”大也。

liù

shì

gān

ròu

huáng

jīn

zhēn

jiù

○六五,噬乾肉,得黄金,貞厲无咎。

xiàng

yuē

zhēn

jiù

dàng

◎《象》曰:“貞厲无咎”,得當也。

shàng

jiǔ

jiào

miè

ěr

xiōng

○上九,何■荷校滅耳,凶。

xiàng

yuē

jiào

miè

ěr

cōng

míng

◎《象》曰:“何■,聦■荷校滅耳”聰不明也。

guà

èr

shí

èr

賁卦第二十二

䷕ 山火賁 離下艮上

shān

huǒ

xià

gènshàng

hēng

xiǎo

yǒu

yōu

wǎng

○賁,亨,小利■貞有攸往。

tuàn

yuē

hēng

róu

lái

ér

wén

gāng

◎《彖》曰:“賁,亨”,柔來而文剛,故

周易·上經·賁卦第二十二 49

hēngfēngāngshàngérwénróugùxiǎolìyǒuyōuwǎng

“亨”。分剛上而文柔,故“小利有攸往”。

gāngróujiāocuòtiān

wén

wén

míng

zhǐ

rén

wén

guān

剛柔交錯,天文也。文明以止,人文也。觀

tiān

wén

chá

shí

biàn

guān

rén

wén

huàchéngtiān

乎■以察時變。觀乎人文,以化成天于天文,

xià

下。

xiàng

yuē

shān

xià

yǒu

huǒ

jūn

míng

◎《象》曰:山下有火,賁。君子以明■命shùzhèng

gǎn

zhé

庶政,无敢折獄。

chū

jiǔ

zhǐ

shě

chē

ér

○初九,賁其趾■止,舍車■輿而徒。

xiàng

yuē

shě

chē

ér

chéng

◎《象》曰:“舍車■,義弗乘也。 輿而徒”

liù

èr

○六二,賁其須。

xiàng

yuē

shàngxīng

◎《象》曰:“賁其須”,與上興也。

jiǔ

sān

yǒngzhēn

○九三,賁如濡如,永貞吉。

xiàng

yuē

yǒngzhēn

zhī

zhōngmò

zhī

líng

◎《象》曰:“永貞”之吉,終莫之陵也。

liù

○,賁如皤■白馬翰如,匪■燔■波如,非寇

①②

rúbáimǎhànrúfēikòu

50 周易·上經·剥卦第二十三

hūngòu

婚媾。

xiàng

yuē

liù

dàng

wèi

fēi

kòu

hūn

◎《象》曰:,當位疑也。“匪■非寇婚

gòu

zhōng

yóu

媾”,終无尤也。

liù

qiū

yuán

shù

jiān

jiān

lìn

zhōng

○六五,賁■束帛戔戔■吝終吉。 世于丘園,殘■殘,

xiàng

yuē

liù

zhī

yǒu

◎《象》曰:六五之吉,有喜也。

shàng

jiǔ

bái

jiù

○上九,白賁无咎。

xiàng

yuē

bái

jiù

shàng

zhì

◎《象》曰:“白賁无咎”,上得志也。

guà

èr

shí

sān

剥卦第二十三

䷖ 山地剥 坤下艮上

shān

kūn

xià

gènshàng

yǒu

yōu

wǎng

○剥,不利有攸往。

tuàn

yuē

róu

biàn

gāng

◎《彖》曰:剥,剥也,柔變剛也。“不利

yǒu

yōu

wǎng

xiǎo

rénzhǎng

shùn

ér

zhǐ

zhī

guānxiàng

jūn

有攸往”,小人長也。順而止之,觀象也。君

周易·上經·剥卦第二十三 51

zǐshàngxiāoxīyíngxūtiānxíngyě

子尚消息盈虚,天行也。

xiàng

yuē

shān

shàng

hòu

◎《象》曰:山■出附于■於地,剥。上以厚

xià

ān

zhái

下安宅。

chū

liù

bōchuáng

miè

zhēnxiōng

○初六,剥牀以足,蔑■滅貞凶。

xiàng

yuē

bōchuáng

miè

xià

◎《象》曰:“剥牀以足”,以滅下也。

liù

èr

bōchuáng

biàn

miè

zhēnxiōng

○六二,剥牀以辨,蔑■滅貞凶。

xiàng

yuē

bōchuáng

biàn

wèi

yǒu

◎《象》曰:“剥牀以辨”,未有與也。

liù

sān

zhīwú

jiù

○六三,剥之无咎。

xiàng

yuē

zhīwú

jiù

shī

shàng

xià

◎《象》曰:“剥之无咎”,失上下也。

liù

bōchuáng

xiōng

○,剥牀以膚■簠,凶。

xiàng

yuē

bōchuáng

qiè

jìn

zāi

◎《象》曰:“剥牀以膚■,切近災也。 簠”

liù

guàn

gōng

rénchǒng

○六五,貫魚,以宫人寵,无不利。

xiàng

yuē

gōng

rénchǒng

zhōng

yóu

◎《象》曰:“以宫人寵”,終无尤■咎也。

52 周易·上經·復卦第二十四

shàngjiǔshíguǒbùshíjūnzǐdéyúxiǎorénbōlú

○上九,碩果不食,君子得■小人剥廬。 德輿■車,

xiàng

yuē

jūn

mín

suǒ

zài

◎《象》曰:“君子得■,民所載也。德輿■車”

xiǎo

rén

zhōng

yòng

“小人剥廬”,終不可用也。

guà

èr

shí

復卦第二十四

䷗ 地雷復 震下坤上

léi

zhèn

xià

kūnshàng

hēng

chū

péng

lái

jiù

fǎn

○復,亨,出入无疾,朋■反復■崩來无咎。覆其

dào

lái

yǒu

yōu

wǎng

道,七日來復。利有攸往。

tuàn

yuē

hēng

gāng

fǎn

dòng

ér

shùn

xíng

◎《彖》曰:“復,亨”,剛反動而以順行,

shì

chū

péng

lái

jiù

fǎn

是以“出入无疾,朋■。“反復■崩來无咎”覆其

dào

lái

tiān

xíng

yǒu

yōu

wǎng

gāngzhǎng

道,七日來復”,天行也。“利有攸往”,剛長

jiàn

tiān

zhī

xīn

也。復其見天地之心乎?

xiàng

yuē

léi

zài

zhōng

xiānwáng

zhì

◎《象》曰:雷在地中,復。先王以至日

周易·上經·復卦第二十四 53

bìguānshānglǚbùxínghòubùxǐngfāng

閉關,商旅不行。后不省方。

chū

jiǔ

yuǎn

zhī

○初九,不遠復,无祗■祇■禔■㩼悔,元吉。

xiàng

yuē

yuǎn

zhī

xiū

shēn

①②③

huǐyuánjí

◎《象》曰:“不遠”之復,以脩身也。

liù

èr

xiū

○六二,休復吉。

xiàng

yuē

xiū

zhī

xià

rén

◎《象》曰:“休復”之吉,以下仁也。

liù

sān

pín

○六三,頻■嚬■顰■卑復,厲无咎。

xiàng

yuē

pín

①②③

fùlìwújiù

◎《象》曰:“頻■嚬■顰■卑復”之厲,義

jiù

①②③

fùzhīlìyì

无咎也。

liù

zhōngxíng

○,中行獨復。

xiàng

yuē

zhōngxíng

cóng

dào

◎《象》曰:“中行獨復”,以從道也。

liù

dūn

huǐ

○六五,敦復无悔。

xiàng

yuē

dūn

huǐ

zhōng

kǎo

◎《象》曰:“敦復无悔”,中以自考也。

shàng

liù

xiōng

yǒu

zāi

shěng

yòng

xíng

shī

zhōngyǒu

bài

○上六,迷復凶,有災眚。用行師,終有大敗,

周易·上經·无妄卦第二十五

yǐqíguójūnxiōngzhìyúshíniánbúkèzhēng

以其國君凶。至于十年不克征。

xiàng

yuē

zhī

xiōng

fǎn

jūn

dào

◎《象》曰:“迷復”之凶,反君道也。

wàngguà

èr

shí

无妄卦第二十五

䷘ 天雷无妄 震下乾上

tiān

léi

wàng

zhèn

xià

qiánshàng

wàng

yuánhēng

zhēn

fēi

zhèngyǒushěng

yǒu

yōu

○无妄,元亨利貞。其匪■不利有攸非正有眚,

wǎng

往。

tuàn

yuē

wàng

gāng

wài

lái

ér

wéi

zhǔ

◎《彖》曰:无妄,剛自外來而爲主于■於nèi

dòng

ér

jiàn

gāngzhōng

ér

yìng

hēng

zhèng

tiān

zhī

mìng

内。動而健,剛中而應。大亨以正,天之命

fēi

zhèngyǒushěng

yǒu

yōu

wǎng

wàng

zhī

也。“其匪■不利有攸往”,无妄之非正有眚,

wǎng

zhī

tiān

mìng

yòu

往,何之矣?天命不祐■佑■右,行矣哉!

xiàng

yuē

tiān

xià

léi

xíng

wàng

xiān

①②

xíngyǐzāi

◎《象》曰:天下雷行■往,物與无妄。先

周易·上經·无妄卦第二十五 55

wángyǐmàoduìshíyùwànwù

王以茂對時、育萬物。

chū

jiǔ

wàngwǎng

○初九,无妄往吉。

xiàng

yuē

wàng

zhī

wǎng

zhì

◎《象》曰:“无妄”之往,得志也。

liù

èr

gēng

huò

yǒu

yōu

wǎng

○六二,不耕■而穫,不菑畬,則利有攸往。

xiàng

yuē

gēng

huò

wèi

◎《象》曰:“不耕■,未富也。 而穫”

liù

sān

wàng

zhī

zāi

huò

zhī

niú

xíng

rén

zhī

○六三,无妄之災,或繫之牛。行人之得,邑

rén

zhī

zāi

人之災。

xiàng

yuē

xíng

rén

niú

rén

zāi

◎《象》曰:“行人”得牛,“邑人”災

也。

jiǔ

zhēn

jiù

○九四,可貞,无咎。

xiàng

yuē

zhēn

jiù

yǒu

zhī

◎《象》曰:“可貞,无咎”,固有之也。

jiǔ

wàng

zhī

yào

yǒu

○九五,无妄之疾,勿藥有喜。

xiàng

yuē

wàng

zhī

yào

shì

◎《象》曰:“无妄”之藥,不可試也。

shàng

jiǔ

wàngxíng

yǒushěng

yōu

○上九,无妄行有眚,无攸利。

56 周易·上經·大畜卦第二十六

xiàngyuēwúwàngzhīxíngqióngzhīzāiyě

◎《象》曰:“无妄”之行,窮之災也。

guà

èr

shí

liù

大畜■蓄卦第二十六

䷙ 山天大畜■ 乾下艮上

shān

tiān

qián

xià

gènshàng

蓄dàxùlìzhēnbùjiāshíjílìshèdàchuān

○大畜■蓄,利貞。不家食吉,利涉大川。

tuàn

yuē

gāng

jiàn

shí

huī

guāng

◎《彖》曰:大畜■蓄,剛健篤實,輝■煇光

xīn

gāngshàng

ér

shàngxián

néng

zhǐ

jiàn

zhèng

日新。其德剛上而尚賢。能止健■大正健■止,

jiā

shí

yǎng

xián

shè

chuān

yìng

也。“不家食吉”,養賢也。“利涉大川”,應

tiān

乎天也。

xiàng

yuē

tiān

zài

shānzhōng

jūn

◎《象》曰:天在山中,大畜■蓄。君子以

duō

zhì

qián

yán

wǎngxíng

多識■志前言往行,以畜■蓄其德。

chū

jiǔ

yǒu

○初九,有厲,利己■已。

周易·上經·大畜卦第二十六 57

xiàngyuēyǒulìlìjǐbúfànzāiyě

◎《象》曰:“有厲,利己■,不犯災也。 已”

jiǔ

èr

tuō

○九二,輿説■脱輹■輻■腹。

xiàng

yuē

tuō

①②

◎《象》曰:“輿説■,中无尤脱輹■輻■腹”

①②

zhōngwúyóu

也。

jiǔ

sān

liáng

zhú

jiān

zhēn

yuē

xián

wèi

○九三,良馬逐■逐,利艱貞■吉。曰■日閑輿衛,

yǒu

yōu

wǎng

利有攸往。

xiàng

yuē

yǒu

yōu

wǎng

shàng

zhì

◎《象》曰:“利有攸往”,上合志也。

liù

tóng

niú

zhī

yuán

○,童牛之牿■告,元吉。

xiàng

yuē

liù

yuán

yǒu

◎《象》曰:“元吉”,有喜也。

liù

fén

shǐ

zhī

○六五,豶豕之牙,吉。

xiàng

yuē

liù

zhī

yǒu

qìng

◎《象》曰:六五之“吉”,有慶也。

shàng

jiǔ

tiān

zhī

hēng

○上九,何■荷天之衢■庥,亨。

58 周易·上經·頤卦第二十七

xiàngyuēhètiānzhīqúdàodàxíngyě

◎《象》曰:“何■,道大行也。 荷天之衢■庥”

guà

èr

shí

頤卦第二十七

䷚ 山雷頤 震下艮上

shān

léi

zhèn

xià

gènshàng

zhēn

guān

qiú

kǒu

shí

○頤,貞吉。觀頤,自求口實■食。

tuàn

yuē

zhēn

yǎngzhèng

◎《彖》曰:“頤,貞吉”,養正則吉也。

guān

guān

suǒ

yǎng

qiú

kǒu

shí

guān

“觀頤”,觀其所養也。“自求口實■,觀其食”

yǎng

tiān

yǎng

wàn

shèngrén

yǎng

xián

wàn

mín

自養也。天地養萬物,聖人養賢以及萬民,

zhī

shí

zāi

頤之時大矣哉!

xiàng

yuē

shān

xià

yǒu

léi

jūn

shèn

yán

◎《象》曰:山下有雷,頤。君子以慎言

jié

yǐn

shí

語,節飲食。

chū

jiǔ

shě

ěr

líng

guī

guān

duǒ

xiōng

○初九,舍爾靈龜,觀我朵■揣頤,凶。

xiàng

yuē

guān

duǒ

guì

◎《象》曰:“觀我朵■,亦不足貴也。 揣頤”

周易·上經·大過卦第二十八 59

liùèrdiānyífújīngyúqiūyízhēngxiōng

○六二,顛頤,拂■弗經于丘頤。征凶。

xiàng

yuē

liù

èr

zhēngxiōng

xíng

shī

lèi

◎《象》曰:六二“征凶”,行失類也。

liù

sān

zhēnxiōng

shí

nián

yòng

yōu

○六三,拂頤,貞凶。十年勿用,无攸利。

xiàng

yuē

shí

nián

yòng

dào

bèi

◎《象》曰:“十年勿用”,道大悖也。

liù

diān

shì

dān

dān

zhú

zhú

○,顛頤吉。虎視■眎眈眈,其欲逐逐■悠悠■攸■攸■跾■跾,无咎。 ■

xiàng

yuē

diān

zhī

shàng

shī

guāng

②③

wújiù

◎《象》曰:“顛頤”之吉,上施光也。

liù

jīng

zhēn

shè

chuān

○六五,拂經,居貞吉。不可涉大川。

xiàng

yuē

zhēn

zhī

shùn

cóngshàng

◎《象》曰:“居貞”之吉,順以從上也。

shàng

jiǔ

yóu

shè

chuān

○上九,由頤,厲吉。利涉大川。

xiàng

yuē

yóu

yǒu

qìng

◎《象》曰:“由頤,厲吉”,大有慶也。

guò

guà

èr

shí

大過卦第二十八

60 周易·上經·大過卦第二十八

䷛ 澤风大過 巽下兑上

fēng

guò

xùn

xià

duìshàng

guò

dòng

náo

yǒu

yōu

wǎng

hēng

○大過,棟橈■撓。利有攸往,亨。

tuàn

yuē

guò

zhě

guò

dòng

náo

◎《彖》曰:大過,大者過也。“棟橈■,撓”

běn

ruò

gāng

guò

ér

zhōng

xùn

ér

yuè

xíng

yǒu

yōu

本末弱也。剛過而中,巽而説■“利有攸悦行。

wǎng

nǎi

hēng

guò

zhī

shí

zāi

往”,乃亨。大過之時大矣哉!

xiàng

yuē

miè

guò

jūn

◎《象》曰:澤滅木,大過。君子以獨立

dùn

shì

mèn

不懼,遯世无悶。

chū

liù

jiè

yòng

bái

máo

jiù

○初六,藉用白茅,无咎。

xiàng

yuē

jiè

yòng

bái

máo

róu

zài

xià

◎《象》曰:“藉用白茅”,柔在下也。

jiǔ

èr

yángshēng

lǎo

○九二,枯楊生稊■老夫得其女妻,无不利。 荑,

xiàng

yuē

lǎo

guò

xiāng

◎《象》曰:“老夫女妻”,過以相與也。

jiǔ

sān

dòng

náo

xiōng

○九三,棟橈■撓凶。

周易·上經·坎卦第二十九 61

xiàngyuēdòngnáozhīxiōngbùkěyǐyǒu

◎《象》曰:“棟橈■撓”之凶,不可以有

輔也。

jiǔ

dònglóng

yǒu

lìn

○九四,棟隆吉,有它吝。

xiàng

yuē

dònglóng

zhī

náo

◎《象》曰:“棟隆■橈”之吉,不橈■撓乎

xià

下也。

jiǔ

yángshēnghuā

lǎo

shì

jiù

○九五,枯楊生華■老婦得其士夫,无咎无花,

譽。

xiàng

yuē

yángshēnghuā

jiǔ

◎《象》曰:“枯楊生華■,何可久也?花”

lǎo

shì

chǒu

老婦士夫,亦可醜也。

shàng

liù

guò

shè

miè

dǐngxiōng

jiù

○上六,過涉滅頂凶,无咎。

xiàng

yuē

guò

shè

zhī

xiōng

jiù

◎《象》曰:“過涉”之凶,不可咎也。

kǎn

guà

èr

shí

jiǔ

埳■欿■

卦第二十九

62 周易·上經·坎卦第二十九

䷜ 坎■■爲水 坎■■下坎■■上

kǎn

①②

wéishuǐkǎn

①②

xiàkǎn

①②

shàng

埳欿埳欿埳欿xíkǎn

○習坎■埳■欿,有孚,維心亨,行有尚。

tuàn

yuē

kǎn

①②

yǒufúwéixīnhēngxíngyǒushàng

◎《彖》曰:習坎■埳■欿,重險也。水流

ér

yíng

xíng

xiǎn

ér

shī

xìn

wéi

xīn

hēng

nǎi

①②

chóngxiǎnyěshuǐliú

而不盈,行險而不失其信。“維心亨”,乃以

gāngzhōng

xíng

yǒushàng

wǎng

yǒu

gōng

tiān

xiǎn

shēng

剛中也。“行有尚”,往有功也。天險不可升

xiǎn

shānchuānqiū

líng

wánggōng

shè

xiǎn

shǒu

guó

也,地險山川丘陵也。王公設險,以守其國

xiǎn

zhī

shí

yòng

zāi

邦。險之時用大矣哉! ■

xiàng

yuē

shuǐ

jiàn

◎《象》曰:水洊■習坎■臻■荐至,埳■欿。

jūn

cháng

xíng

jiào

shì

①②

zhìxíkǎn

①②

君子以常德行,習教事。

chū

liù

kǎn

○初六,習坎■埳■欿,入于坎■埳■欿窞凶。

xiàng

yuē

kǎn

①②

rùyúkǎn

①②

dànxiōng

◎《象》曰:“習坎■入坎■埳■欿”埳■欿,

shī

dào

xiōng

①②

rùkǎn

①②

失道凶也。

周易·上經·坎卦第二十九 63

jiǔèrkǎn

○九二,坎■埳■欿有險,求小得。

xiàng

yuē

qiú

xiǎo

wèi

chūzhōng

①②

yǒuxiǎnqiúxiǎodé

◎《象》曰:“求小得”,未出中也。

liù

sān

lái

zhī

kǎn

○六三,來之坎■險■埳■欿坎■埳■欿,檢且枕■玷②

kǎn

①②

kǎn

①②

xiǎnqiězhěn

“入于坎■,勿用。 沈。埳■欿窞”■

xiàng

yuē

lái

zhī

kǎn

①②

dànwùyòng

◎《象》曰:“來之坎■,埳■欿坎■埳■欿”

zhōng

gōng

①②

kǎn

①②

終无功也。

liù

zūn

jiǔ

guǐ

èr

yòng

fǒu

yuē

yǒu

zhōng

○,樽■納■終尊酒簋貳用缶,内約自牖■誘,

jiù

无咎。

xiàng

yuē

zūn

jiǔ

guǐ

èrgāng

róu

◎《象》曰:“樽■,剛柔際也。 尊酒簋貳”jiǔ

kǎn

○九五,坎■埳■欿不盈,祇■坻■祗■禔既平,无

jiù

①②

bùyíngchí

①②

jìpíngwú

咎。

xiàng

yuē

kǎn

◎《象》曰:“坎■,中未■埳■欿不盈”光大

①②

bùyíngzhōngwèidà

周易·上經·離卦第三十

也。

shàng

liù

yòng

huī

zhì

○上六,係用徽纆,寘■示■是■寔■置于叢棘,

sān

suì

xiōng

①②③④

yúcóngjí

三歲不得凶。

xiàng

yuē

shàng

liù

shī

dào

xiōng

sān

suì

◎《象》曰:上六失道,凶“三歲”也。

guà

sān

shí

離卦第三十

䷝ 離爲火 離下離上

wéi

huǒ

xià

shàng

zhēnhēng

pìn

niú

○離,利貞亨。畜■蓄牝牛吉。

tuàn

yuē

yuè

tiān

bǎi

◎《彖》曰:離,麗也。日月麗乎天,百

cǎo

chóngmíng

zhèng

nǎi

huàchéngtiān

穀草木麗乎土■重明以麗乎正,乃化成天地,

xià

róu

zhōngzhèng

hēng

shì

pìn

niú

下。柔麗乎中正,故亨,是以“畜■蓄牝牛吉”

也。

xiàng

yuē

míngliǎng

zuò

rén

míngzhào

◎《象》曰:明兩作,離。大人以繼明照

周易·上經·離卦第三十 65

yúsìfāng

于四方。

chū

jiǔ

cuò

rán

jìng

zhī

jiù

○初九,履錯然,敬之无咎。

xiàng

yuē

cuò

zhī

jìng

jiù

◎《象》曰:“履錯”之敬,以辟■避咎也。

liù

èr

huáng

yuán

○六二,黄離元吉。

xiàng

yuē

huáng

yuán

zhōngdào

◎《象》曰:“黄離元吉”,得中道也。

jiǔ

sān

zhī

fǒu

ér

dié

○九三,日昃■不鼓■則大耋仄之離,擊缶而歌,

耊■絰■咥之嗟■差凶。 ■

xiàng

yuē

zhī

jiǔ

②③

zhījiēxiōng◎《象》曰:“日昃■,何可久也? 仄之離”

jiǔ

lái

fén

○九四,突■其來如。焚如,死如,棄如。 𡿮如,

xiàng

yuē

lái

suǒ

róng

◎《象》曰:“突■,无所容𡿮如,其來如”

也。

liù

chū

tuó

○六五,出涕沱■ 池■沲若,戚■嘁嗟■差若,吉。

①②

ruòqījiēruòjí

66 周易·上經·離卦第三十

xiàngyuēliùwǔzhījílíwánggōngyě

◎《象》曰:六五之“吉”,離■麗王公也。

shàng

jiǔ

wángyòng

chūzhēng

yǒu

jiā

zhé

shǒu

huò

fěi

chǒu

○上九,王用出征,有嘉折首,獲匪其醜,无

jiù

咎。

◎《象

xiàng

》曰yuē

wángyòng

chūzhēng

:“王用出征”,以yǐ

zhèngbāng

正邦也。 周易·下經·咸卦第三十一 67

zhōuyìxiàjīng

周易·下經

xián

guà

sān

shí

咸卦第三十一

䷞ 澤山咸 艮下兑上

shān

xián

gèn

xià

duìshàng

xián

hēng

zhēn

○咸,亨利貞。取■娶女吉。

tuàn

yuē

xián

gǎn

róushàng

ér

gāng

xià

èr

◎《彖》曰:咸,感也。柔上而剛下,二

gǎn

yìng

xiāng

zhǐ

ér

yuè

nán

xià

shì

hēng

氣感應以相與。止而説■男下女,是以“亨悦,

zhēn

tiān

gǎn

ér

wàn

huàshēng

利貞,取■娶女吉”也。天地感而萬物化生,

shèngrén

gǎn

rén

xīn

ér

tiān

xià

píng

guān

suǒ

gǎn

ér

tiān

聖人感人心而天下和平。觀其所感,而天地

wàn

zhī

qíng

jiàn

萬物之情可見矣。

xiàng

yuē

shānshàngyǒu

xián

jūn

shòu

◎《象》曰:山上有澤,咸。君子以虚受

rén

人。

68 周易·下經·咸卦第三十一

chūliùxiánqímǔ

○初六,咸其拇■𧿹■母。

xiàng

yuē

xián

①②

◎《象》曰:“咸其拇■,志在外也。 𧿹■母”

liù

èr

xián

féi

xiōng

①②

zhìzàiwàiyě

○六二,咸其腓■肥,凶。居吉。

xiàng

yuē

suī

xiōng

shùn

hài

◎《象》曰:雖“凶居吉”,順不害也。

jiǔ

sān

xián

zhí

suí

wǎng

lìn

○九三,咸其股,執其隨,往吝。

xiàng

yuē

xián

chǔ

zhì

zài

◎《象》曰:“咸其股”,亦不處也。志在

suí

rén

suǒ

zhí

xià

隨人,所執下也。

jiǔ

zhēn

huǐ

wáng

chōngchōng

wǎng

lái

péngcóng

ěr

○九四,貞吉悔亡。憧憧■朋從爾思。 𢝆■𢝆往來,

xiàng

yuē

zhēn

huǐ

wáng

wèi

gǎn

hài

chōng

◎《象》曰:“貞吉悔亡”,未感害也。“憧

chōng

wǎng

lái

wèiguāng

憧■,未光大也。 𢝆■𢝆往來”

jiǔ

xián

méi

huǐ

○九五,咸其脢,无悔。

xiàng

yuē

xián

méi

zhì

◎《象》曰:“咸其脢”,志末也。

shàng

liù

xián

jiá

shé

○上六,咸其輔■䩉頰■俠舌。

周易·下經·恆卦第三十二 69

xiàngyuēxiánqífǔjiáshéténg

◎《象》曰:“咸其輔■,滕■䩉頰■俠舌”乘kǒu

shuō

①②

媵口説也。 ■

héng

guà

sān

shí

èr

恆卦第三十二

䷟ 雷風恆 巽下震上

léi

fēnghéng

xùn

xià

zhènshàng

héng

hēng

jiù

zhēn

yǒu

yōu

wǎng

○恆,亨无咎利貞。利有攸往。

tuàn

yuē

héng

jiǔ

gāngshàng

ér

róu

xià

léi

◎《彖》曰:恆,久也。剛上而柔下,雷

fēngxiāng

xùn

ér

dòng

gāng

róu

jiē

yìng

héng

héng

hēng

風相與,巽而動,剛柔皆應,恆。“恆,亨无

jiù

zhēn

jiǔ

dào

tiān

zhī

dào

héng

jiǔ

ér

咎利貞”,久于■天地之道,恆久而於其道也。

yǒu

yōu

wǎng

zhōng

yǒu

shǐ

yuè

不已也。“利有攸往”,終則有始也。日月得

tiān

ér

néng

jiǔ

zhào

shí

biàn

huà

ér

néng

jiǔ

chéng

shèngrén

jiǔ

天而能久照。四時變化而能久成。聖人久于

dào

ér

tiān

xià

huàchéng

guān

suǒ

héng

ér

tiān

wàn

而天下化成。觀其所恆,而天地萬於其道,■

zhī

qíng

jiàn

物之情可見矣。

70 周易·下經·恆卦第三十二

xiàngyuēléifēnghéngjūnzǐyǐlìbúyìfāng

◎《象》曰:雷風,恆。君子以立不易方。

chū

liù

jùn

héngzhēnxiōng

yōu

○初六,浚恆貞凶,无攸利。

xiàng

yuē

jùn

héng

zhī

xiōng

shǐ

qiú

shēn

◎《象》曰:“浚恆”之凶,始求深也。

jiǔ

èr

huǐ

wáng

○九二,悔亡。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

huǐ

wáng

néng

jiǔ

zhōng

◎《象》曰:九二“悔亡”,能久中也。

jiǔ

sān

héng

huò

chéng

zhī

xiū

zhēn

lìn

○九三,不恆其德,或■咸承之羞,貞吝。

xiàng

yuē

héng

suǒ

róng

◎《象》曰:“不恆其德”,无所容也。

jiǔ

tián

qín

○九四,田无禽。

xiàng

yuē

jiǔ

fēi

wèi

ān

qín

◎《象》曰:久非其位,安得禽也?

liù

héng

zhēn

rén

xiōng

○六五,恆其德。貞,婦人吉,夫子凶。

xiàng

yuē

rén

zhēn

cóng

ér

zhōng

◎《象》曰:婦人貞吉,從一而終也。夫

zhì

cóng

xiōng

子制義,從婦凶也。

shàng

liù

zhèn

héng

xiōng

○上六,振■震恆,凶。

xiàng

yuē

zhèn

héng

zài

shàng

gōng

◎《象》曰:“振■在上,大无功也。 震恆”

周易·下經·遯卦第三十三 71

dùnguàdìsānshísān

遯卦第三十三

䷠ 天山遯 艮下乾上

tiān

shān

dùn

gèn

xià

qiánshàng

dùn

hēng

xiǎo

zhēn

○遯,亨。小利貞。

tuàn

yuē

dùn

hēng

dùn

ér

hēng

gāngdàng

◎《彖》曰:“遯,亨”,遯而亨也。剛當

wèi

ér

yìng

shí

xíng

xiǎo

zhēn

jìn

ér

zhǎng

位而應,與時行也。“小利貞”,浸而長也。

dùn

zhī

shí

zāi

遯之時義大矣哉!

xiàng

yuē

tiān

xià

yǒu

shān

dùn

jūn

yuǎn

xiǎo

◎《象》曰:天下有山,遯。君子以遠小

rén

è

ér

yán

人,不惡而嚴。

chū

liù

dùn

wěi

yòng

yǒu

yōu

wǎng

○初六,遯尾,厲,勿用有攸往。

xiàng

yuē

dùn

wěi

zhī

wǎng

zāi

◎《象》曰:“遯尾”之厲,不往何災也。

liù

èr

zhí

zhī

yònghuángniú

zhī

zhī

shēngtuō

○六二,執之用黄牛之革,莫之勝説■脱。

xiàng

yuē

zhí

yònghuángniú

zhì

◎《象》曰:執用黄牛,固志也。

jiǔ

sān

dùn

yǒu

chén

qiè

○九三,係遯,有疾厲,畜臣妾吉。

72 周易·下經·大壯卦第三十四

xiàngyuēxìdùnzhīlìyǒujíbèi

◎《象》曰:“係遯”之厲,有疾憊■斃yě

chén

qiè

shì

①②

“畜臣妾吉”,不可大事也。 備也。■

jiǔ

hào

dùn

jūn

xiǎo

rén

○九四,好遯,君子吉,小人否。

xiàng

yuē

jūn

hào

dùn

xiǎo

rén

◎《象》曰:君子“好遯”,“小人否”也。

jiǔ

jiā

dùn

zhēn

○九五,嘉遯貞吉。

xiàng

yuē

jiā

dùn

zhēn

zhèngzhì

◎《象》曰:“嘉遯貞吉”,以正志也。

shàng

jiǔ

fēi

dùn

○上九,肥■飛遯无不利。

xiàng

yuē

fēi

dùn

suǒ

◎《象》曰:“肥■,无所疑也。 飛遯无不利”

dàzhuàngguà

sān

shí

大壯卦第三十四

䷡ 雷天大壯 乾下震上

léi

tiān

dàzhuàng

qián

xià

zhènshàng

dàzhuàng

zhēn

○大壯,利貞。

tuàn

yuē

dàzhuàng

zhězhuàng

gāng

dòng

◎《彖》曰:大壯,大者壯也。剛以動,

周易·下經·大壯卦第三十四 73

gùzhuàngdàzhuànglìzhēndàzhězhèngyězhèngdàértiān

故壯。“大壯,利貞”,大者正也。正大而天

zhī

qíng

jiàn

地之情可見矣。

xiàng

yuē

léi

zài

tiānshàng

dàzhuàng

jūn

fēi

◎《象》曰:雷在天上,大壯。君子以非

禮弗履。

chū

jiǔ

zhuàng

zhǐ

zhēngxiōng

yǒu

○初九,壯于趾。征凶,有孚。

xiàng

yuē

zhuàng

zhǐ

qióng

◎《象》曰:“壯于趾”,其孚窮也。

jiǔ

èr

zhēn

○九二,貞吉。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

zhēn

zhōng

◎《象》曰:九二“貞吉”,以中也。

jiǔ

sān

xiǎo

rén

yòngzhuàng

jūn

yòngwǎng

zhēn

yáng

chù

○九三,小人用壯,君子用罔,貞厲。羝羊觸

fān

léi

藩,羸■縲■纍■累■虆其角。

xiàng

yuē

xiǎo

rén

yòngzhuàng

jūn

wǎng

①②③④

qíjiǎo

◎《象》曰:“小人用壯”,君子■用罔也。

jiǔ

zhēn

huǐ

wáng

fān

jué

léi

○九四,貞吉悔亡。藩決不羸■縲■纍■累■虆,

zhuàng

zhī

①②③④

壯于大輿■轝之輹■輻■腹。

①②

74 周易·下經·晉卦第三十五

xiàngyuēfānjuébùléi

◎《象》曰:“藩決不羸■,縲■纍■累■虆”

shàngwǎng

①②③④

尚往也。

liù

sàngyáng

huǐ

○六五,喪羊于易,无悔。

xiàng

yuē

sàngyáng

wèi

dàng

◎《象》曰:“喪羊于易”,位不當也。

shàng

liù

yáng

chù

fān

néng

tuì

néng

suì

yōu

○上六,羝羊觸藩。不能退,不能遂,无攸利。

jiān

艱則吉。

xiàng

yuē

néng

tuì

néng

suì

xiáng

◎《象》曰:“不能退,不能遂”,不詳■祥yě

jiān

jiù

cháng

也。“艱則吉”,咎不長也。

jìn

guà

sān

shí

晉■齊卦第三十五

䷢ 火地晉■ 坤下離上

huǒ

jìn

kūn

xià

shàng

齊jìnkānghóuyòngxīmǎfánshùzhòurìsānjiē

○晉■齊,康侯用錫馬蕃庶,晝日三接。

周易·下經·晉卦第三十五 75

tuànyuējìnjìnyěmíngchūdìshàngshùn

◎《彖》曰:晉■齊,進也。明出地上,順

ér

míng

róu

jìn

ér

shàngxíng

shì

kāng

hóu

yòng

而麗乎大明。柔進而上行,是以“康侯用錫

fán

shù

zhòu

sān

jiē

馬蕃庶,晝日三接”也。

xiàng

yuē

míng

chū

shàng

jìn

jūn

◎《象》曰:明出地上,晉■齊。君子以自

zhào

míng

昭■照明德。

chū

liù

jìn

cuī

zhēn

wǎng

jiù

○初六,晉■貞吉。罔孚,裕无咎。 齊如摧如,

xiàng

yuē

jìn

cuī

xíngzhèng

◎《象》曰:“晉■,獨行正也。齊如摧如”

jiù

wèi

shòumìng

“裕无咎”,未受命也。

liù

èr

jìn

chóu

zhēn

shòu

jiè

○六二,晉■貞吉。受兹■于齊如愁如,茲介福,

wáng

其王母。

xiàng

yuē

shòu

jiè

zhōngzhèng

◎《象》曰:“受兹■,以中正也。 茲介福”

liù

sān

zhòngyǔn

huǐ

wáng

○六三,衆允悔亡。

76 周易·下經·明夷卦第三十六

xiàngyuēzhòngyǔnzhīzhìshàngxíngyě

◎《象》曰:“衆允”之志,上■ 尚行也。

jiǔ

jìn

shí

shǔ

zhēn

○九四,晉■齊如鼫■碩鼠,貞厲。

xiàng

yuē

shí

shǔ

zhēn

wèi

dàng

◎《象》曰:“鼫■,位不當也。 碩鼠貞厲”

liù

huǐ

wáng

shī

wǎng

○六五,悔亡,失■勿恤。往吉无不利。 矢得,

xiàng

yuē

shī

wǎng

yǒu

qìng

◎《象》曰:“失■勿恤”,往有慶也。 矢得,

shàng

jiǔ

jìn

jiǎo

wéi

yòng

jiù

○上九,晉■維■厲吉无咎,齊其角,惟用伐邑。

zhēn

lìn

貞吝。

xiàng

yuē

wéi

yòng

dào

wèiguāng

◎《象》曰:“維■,道未光也。 惟用伐邑”

míng

guà

sān

shí

liù

明夷卦第三十六

䷣ 地火明夷 離下坤上

huǒ

míng

xià

kūnshàng

míng

jiān

zhēn

○明夷,利艱貞。

周易·下經·明夷卦第三十六 77

tuànyuēmíngrùdìzhōngmíngyínèiwénmíngér

◎《彖》曰:明入地中,明夷。内文明而

wài

róu

shùn

méng

nàn

wénwáng

zhī

jiān

zhēn

外柔順,以蒙大難,文王以■“利艱貞”,似之。

huì

míng

nèi

nàn

ér

néngzhèng

zhì

zhī

晦其明也。内難而能正其志,箕子以■ 似之。

xiàng

yuē

míng

zhōng

míng

jūn

◎《象》曰:明入地中,明夷。君子以莅

zhòng

yòng

huì

ér

míng

衆,用晦而明。

chū

jiǔ

míng

fēi

chuí

jūn

xíng

sān

○初九,明夷于飛,垂其翼。君子于行,三日

shí

yǒu

yōu

wǎng

zhǔ

rén

yǒu

yán

不食。有攸往,主人有言。

xiàng

yuē

jūn

xíng

shí

◎《象》曰:“君子于行”,義不食也。

liù

èr

míng

○六二,明夷夷■用拯■睇■眱于左股■右■槃,抍馬

zhuàng

①②

yúzuǒgǔyòngzhěngmǎ

壯,吉。

xiàng

yuē

liù

èr

zhī

shùn

◎《象》曰:六二之“吉”,順以則也。

jiǔ

sān

míng

nán

shòu

shǒu

zhēn

○九三,明夷于南狩■得其大首,不可疾貞。 守,

xiàng

yuē

nán

shòu

zhī

zhì

nǎi

◎《象》曰:“南狩■守”之志,乃大得■得

78 周易·下經·家人卦第三十七

大也。 ■

liù

zuǒ

huò

míng

zhī

xīn

chū

mén

tíng

○,入于左腹,獲明夷之心,于出門庭。

xiàng

yuē

zuǒ

huò

xīn

◎《象》曰:“入于左腹”,獲心意也■ 者。

liù

○六五,箕子■其■子■荄■滋之明夷,利貞。

xiàng

yuē

①②

zhīmíngyílìzhēn

◎《象》曰:“箕子■明其■子■荄■滋”之貞,

①②

zhīzhēnmíng

不可息也。

shàng

liù

míng

huì

chū

dēng

tiān

hòu

○上六,不明晦。初登于天,後入于地。

xiàng

yuē

chū

dēng

tiān

zhào

guó

hòu

◎《象》曰:“初登于天”,照四國也。“後

shī

入于地”,失則也。

jiā

rén

guà

sān

shí

家人卦第三十七

䷤ 風火家人 離下巽上

fēng

huǒ

jiā

rén

xià

xùnshàng

jiā

rén

zhēn

○家人,利女貞。

周易·下經·家人卦第三十七 79

tuànyuējiārénnǚzhèngwèihūnèinánzhèngwèi

◎《彖》曰:家人,女正位乎内,男正位

wài

nán

zhèng

tiān

zhī

jiā

rén

yǒu

yán

jūn

乎外。男女正,天地之大義也。家人有嚴君

yān

zhī

wèi

xiōngxiōng

焉,父母之謂也。父父子子,兄兄弟弟,夫

ér

jiā

dàozhèng

zhèng

jiā

ér

tiān

xià

dìng

夫婦婦,而家道正,正家而天下定矣。

xiàng

yuē

fēng

huǒ

chū

jiā

rén

jūn

yán

◎《象》曰:風自火出,家人。君子以言

yǒu

ér

xíng

yǒu

héng

有物而行有恆。

chū

jiǔ

xián

yǒu

jiā

huǐ

wáng

○初九,閑有家,悔亡。

xiàng

yuē

xián

yǒu

jiā

zhì

wèi

biàn

◎《象》曰:“閑有家”,志未變■之也。

liù

èr

yōu

suì

zài

zhōngkuì

zhēn

○六二,无■勿攸遂,在中饋,貞吉。

xiàng

yuē

liù

èr

zhī

shùn

xùn

◎《象》曰:六二之“吉”,順以巽也。

jiǔ

sān

jiā

rén

○九三,家人嗃嗃■悔厲吉。婦子確■確■熇■熇,

①②

huǐlìjífùzǐ

嘻嘻■嬉■嬉■喜■喜,終■之吝。

xiàng

yuē

jiā

rén

①②

zhōnglìn

◎《象》曰:“家人嗃嗃■,未 確■確■熇■熇”

①②

wèi

80 周易·下經·睽卦第三十八

shīyěfùzǐxīxī

失也。“婦子嘻嘻■,失家節也。 嬉■嬉■喜■喜”

liù

jiā

①②

shījiājiéyě

○,富家大吉。

xiàng

yuē

jiā

shùn

zài

wèi

◎《象》曰:“富家大吉”,順在位也。

jiǔ

wáng

yǒu

jiā

○九五,王假■格有家,勿恤吉。

xiàng

yuē

wáng

yǒu

jiā

jiāo

xiāng

ài

◎《象》曰:“王假■,交相愛也。 格有家”

shàng

jiǔ

yǒu

wēi

zhōng

○上九,有孚威如,終吉。

xiàng

yuē

wēi

zhī

fǎn

shēn

zhī

wèi

◎《象》曰:“威如”之吉,反身之謂也。

kuí

guà

sān

shí

睽卦第三十八

䷥ 火澤睽 兑下離上

huǒ

kuí

duì

xià

shàng

kuí

xiǎo

shì

○睽,小事吉。

tuàn

yuē

kuí

huǒ

dòng

ér

shàng

dòng

ér

xià

◎《彖》曰:睽,火動而上,澤動而下。

èr

tóng

zhì

tóng

xíng

yuè

ér

míng

róu

二女同居,其志不同行。説■柔 悦而麗乎明,

周易·下經·睽卦第三十八 81

jìnérshàngxíngdézhōngéryìnghūgāngshìyǐxiǎoshìjí

進而上行,得中而應乎剛,是以“小事吉”。

tiān

kuí

ér

shì

tóng

nán

kuí

ér

zhì

tōng

wàn

天地睽而其事同也,男女睽而其志通也,萬

kuí

ér

shì

lèi

kuí

zhī

shí

yòng

zāi

物睽而其事類也,睽之時用大矣哉!

xiàng

yuē

shànghuǒ

xià

kuí

jūn

tóng

ér

◎《象》曰:上火下澤,睽。君子以同而

異。

chū

jiǔ

huǐ

wáng

sàng

zhú

jiàn

è

rén

jiù

○初九,悔亡。喪馬,勿逐自復,見惡人无咎。

xiàng

yuē

jiàn

è

rén

jiù

◎《象》曰:“見惡人”,以辟■避咎也。

jiǔ

èr

zhǔ

xiàng

jiù

○九二,遇主于巷,无咎。

xiàng

yuē

zhǔ

xiàng

wèi

shī

dào

◎《象》曰:“遇主于巷”,未失道也。

liù

sān

jiàn

niú

chè

○六三,見輿曳,其牛掣■其人㸷■𢍆■觭■觢,

tiān

qiě

chū

yǒuzhōng

①②③④

qírén

天且劓■臲,无初有終。

xiàng

yuē

jiàn

wèi

dàng

◎《象》曰:“見輿曳”,位不當也。“无

chū

yǒuzhōng

gāng

初有終”,遇剛也。

82 周易·下經·蹇卦第三十九

jiǔsìkuígūyùyuánfūjiāofúlìwújiù

○九四,睽孤。遇元夫。交孚,厲无咎。

xiàng

yuē

jiāo

jiù

zhì

xíng

◎《象》曰:“交孚无咎”,志行也。

liù

huǐ

wáng

jué

zōng

shì

wǎng

jiù

○六五,悔亡。厥宗噬膚,往何咎?

xiàng

yuē

jué

zōng

shì

wǎng

yǒu

qìng

◎《象》曰:“厥宗噬膚”,往有慶也。

shàng

jiǔ

kuí

jiàn

shǐ

zài

guǐ

chē

xiānzhāng

zhī

○上九,睽孤。見豕負塗,載鬼一車。先張之

hòu

tuō

zhī

fēi

kòu

hūn

gòu

wǎng

弧,後説■ 脱之弧■壺。匪■非寇婚媾,往遇雨則吉。

xiàng

yuē

zhī

qún

wáng

◎《象》曰:“遇雨”之吉,羣疑亡也。

jiǎn

guà

sān

shí

jiǔ

蹇卦第三十九

䷦ 水山蹇 艮下坎上

shuǐshān

jiǎn

gèn

xià

kǎnshàng

jiǎn

nán

dōng

běi

jiàn

rén

zhēn

○蹇,利■不利東北。利見大人,貞吉。 也西南,

tuàn

yuē

jiǎn

nàn

xiǎn

zài

qián

jiàn

xiǎn

◎《彖》曰:蹇,難也,險在前也。見險

ér

néng

zhǐ

zhì

zāi

jiǎn

nán

wǎng

zhōng

而能止,知■“蹇,利西南”,往得中 智矣哉!

周易·下經·蹇卦第三十九 83

yěbúlìdōngběiqídàoqióngyělìjiàndàrén

也。“不利東北”,其道窮也。“利見大人”,

wǎng

yǒu

gōng

dàng

wèi

zhēn

zhèngbāng

jiǎn

zhī

往有功也。當位“貞吉”,以正邦■蹇之國也。

shí

yòng

zāi

時用大矣哉!

xiàng

yuē

shānshàngyǒu

shuǐ

jiǎn

jūn

fǎn

shēn

◎《象》曰:山上有水,蹇。君子以反身

xiū

修德。

chū

liù

wǎng

jiǎn

lái

○初六,往蹇,來譽。

xiàng

yuē

wǎng

jiǎn

lái

dài

◎《象》曰:“往蹇,來譽”,宜待■時■待yě

①②

時也。 ■

liù

èr

wángchén

jiǎn

jiǎn

fěi

gōng

zhī

○六二,王臣蹇蹇,匪躬之故。

xiàng

yuē

wángchén

jiǎn

jiǎn

zhōng

yóu

◎《象》曰:“王臣蹇蹇”,終无尤也。

jiǔ

sān

wǎng

jiǎn

lái

fǎn

○九三,往蹇,來反■返。

xiàng

yuē

wǎng

jiǎn

lái

fǎn

nèi

zhī

◎《象》曰:“往蹇,來反■,内喜之也。 返”

liù

wǎng

jiǎn

lái

lián

○,往蹇,來連。

84 周易·下經·解卦第四十

xiàngyuēwǎngjiǎnláiliándàngwèishíyě

◎《象》曰:“往蹇,來連”,當位實也。

jiǔ

jiǎn

péng

lái

○九五,大蹇,朋來。

xiàng

yuē

jiǎn

péng

lái

zhōng

jié

◎《象》曰:“大蹇,朋來”,以中節也。

shàng

liù

wǎng

jiǎn

lái

shuò

jiàn

rén

○上六,往蹇,來碩。吉,利見大人。

xiàng

yuē

wǎng

jiǎn

lái

shuò

zhì

zài

nèi

◎《象》曰:“往蹇,來碩”,志在内也。

jiàn

rén

cóng

guì

“利見大人”,以從貴也。

xiè

guà

shí

解卦第四十

䷧ 雷水解 坎下震上

léi

shuǐ

xiè

kǎn

xià

zhènshàng

xiè

nán

suǒ

wǎng

lái

yǒu

yōu

wǎng

○解,利西南。无所往,其來復吉。有攸往,

夙吉。

tuàn

yuē

xiè

xiǎn

dòng

dòng

ér

miǎn

xiǎn

◎《彖》曰:解,險以動,動而免乎險,

xiè

xiè

nán

wǎng

zhòng

lái

解。“解,利西南”,往得衆也。“■无■所■往其來

nǎi

zhōng

yǒu

yōu

wǎng

wǎng

yǒu

gōng

復吉”,乃得中也。“有攸往,夙吉”,往有功

周易·下經·解卦第四十 85

yětiāndìxièérléiyǔzuòléiyǔzuòérbǎiguǒcǎomùjiē

也。天地解而雷雨作,雷雨作而百果草木皆

jiǎ

chè

甲坼■圻■宅。解之時大矣哉!

xiàng

yuē

léi

zuò

xiè

jūn

shè

guò

yòu

①②

xièzhīshídàyǐzāi

◎《象》曰:雷雨作,解。君子以赦過宥

zuì

尤罪。 ■

chū

liù

jiù

○初六,无咎。

xiàng

yuē

gāng

róu

zhī

jiù

◎《象》曰:剛柔之際,義“无咎”也。

jiǔ

èr

tián

huò

sān

huángshǐ

zhēn

○九二,田獲三狐,得黄矢,貞吉。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

zhēn

zhōngdào

◎《象》曰:九二“貞吉”,得中道也。

liù

sān

qiě

chéng

zhì

kòu

zhì

zhēn

lìn

○六三,負且乘,致寇至,貞吝。

xiàng

yuē

qiě

chéng

chǒu

◎《象》曰:“負且乘”,亦可醜也。自我

zhì

róng

yòu

shuí

jiù

致戎■寇,又誰咎也?

jiǔ

xiè

ér

péng

zhì

○九四,解而拇■母,朋至斯孚。

xiàng

yuē

xiè

ér

wèi

dàng

wèi

◎《象》曰:“解而拇■,未當位也。 母”

86 周易·下經·損卦第四十一

liùwǔjūnzǐwéiyǒuxièjíyǒufúyúxiǎorén

○六五,君子維■惟有解吉,有孚于小人。

xiàng

yuē

jūn

yǒu

xiè

xiǎo

rén

tuì

◎《象》曰:君子“有解”,小人退也。

shàng

liù

gōngyòng

shè

sǔn

gāo

yōng

zhī

shàng

huò

zhī

○上六,公用射隼于高墉■獲之无不利。 庸之上,

xiàng

yuē

gōngyòng

shè

sǔn

xiè

bèi

◎《象》曰:“公用射隼”,以解悖也。

sǔn

guà

shí

損卦第四十一

䷨ 山澤損 兑下艮上

shān

sǔn

duì

xià

gènshàng

sǔn

yǒu

yuán

jiù

zhēn

yǒu

yōu

wǎng

○損,有孚,元吉无咎,可貞,利有攸往。曷

zhī

yòng

èr

guǐ

yòngxiǎng

之用?二簋■軌可用享。

tuàn

yuē

sǔn

sǔn

xià

shàng

dàoshàngxíng

◎《彖》曰:損,損下益上,其道上行。

sǔn

ér

yǒu

yuán

jiù

zhēn

yǒu

yōu

wǎng

損而“有孚,元吉无咎,可貞,利有攸往。

zhī

yòng

èr

guǐ

yòngxiǎng

èr

guǐ

yìng

yǒu

shí

sǔn

曷之用?二簋■。二簋■損軌可用享”軌應有時,

gāng

róu

yǒu

shí

sǔn

yíng

shí

xié

xíng

剛益柔有時,損益盈虚,與時偕行。

周易·下經·損卦第四十一 87

xiàngyuēshānxiàyǒuzésǔnjūnzǐyǐchéng

◎《象》曰:山下有澤,損。君子以懲■徵②

fèn

zhì

澄忿窒■懫■恎■𡴜■昚欲■浴。 ■

jiǔ

①②③④

chū

○初九,已■无咎,酌損之。 祀■以■巳事遄往,

xiàng

yuē

①②③

shìchuánwǎngwújiùzhuósǔnzhī

◎《象》曰:“已■,尚合祀■以■巳事遄往”

zhì

①②③

shìchuánwǎngshànghé

志也。

jiǔ

èr

zhēn

zhēng

xiōng

sǔn

zhī

○九二,利貞,征■往凶,弗損益之。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

zhēn

zhōng

wéi

zhì

◎《象》曰:九二“利貞”,中以爲志也。

liù

sān

sān

rén

xíng

sǔn

rén

rén

xíng

○六三,三人行,則損一人。一人行,則得其

yǒu

友。

xiàng

yuē

rén

xíng

sān

◎《象》曰:“一人行”,三則疑也。

liù

sǔn

shǐchuányǒu

jiù

○,損其疾,使遄有喜。无咎。

xiàng

yuē

sǔn

◎《象》曰:“損其疾”,亦可喜也。

liù

huò

zhī

shí

péng

zhī

guī

wéi

yuán

○六五,或益之,十朋之龜。弗克違,元吉。

88 周易·下經·益卦第四十二

xiàngyuēliùwǔyuánjízìshàngyòu

◎《象》曰:六五“元吉”,自上祐■佑■右yě

①②

也。

shàng

jiǔ

sǔn

zhī

jiù

zhēn

yǒu

yōu

wǎng

○上九,弗損益之,无咎貞吉。利有攸往,得

chén

jiā

臣无家。

xiàng

yuē

sǔn

zhī

zhì

◎《象》曰:“弗損益之”,大得志也。

guà

shí

èr

益卦第四十二

䷩ 風雷益 震下巽上

fēng

léi

zhèn

xià

xùnshàng

yǒu

yōu

wǎng

shè

chuān

○益,利有攸往,利涉大川。

tuàn

yuē

sǔnshàng

xià

mín

yuè

jiāng

◎《彖》曰:益,損上益下,民説■悦无疆。

shàng

xià

xià

dào

guāng

yǒu

yōu

wǎng

zhōngzhèngyǒu

自上下下,其道大光。“利有攸往”,中正有

qìng

shè

chuān

dào

nǎi

xíng

dòng

ér

xùn

慶。“利涉大川”,木道乃行。益動而巽,日

jìn

jiāng

tiān

shī

shēng

fāng

fán

zhī

dào

進无疆。天施地生,其益无方。凡益之道,

周易·下經·益卦第四十二

yǔshíxiéxíng

與時偕行。

xiàng

yuē

fēng

léi

jūn

jiàn

shàn

qiān

◎《象》曰:風雷,益。君子以見善則遷,

yǒu

guò

gǎi

有過則改。

chū

jiǔ

yòng

wéi

zuò

yuán

jiù

○初九,利用爲大作,元吉无咎。

xiàng

yuē

yuán

jiù

xià

hòu

shì

◎《象》曰:“元吉无咎”,下不厚事也。

liù

èr

huò

zhī

shí

péng

zhī

guī

wéi

yǒngzhēn

○六二,或益之,十朋之龜,弗克違,永貞吉。

wángyòngxiǎng

王用享■亨于帝,吉。

xiàng

yuē

huò

zhī

wài

lái

◎《象》曰:“或益之”,自外來也。

liù

sān

zhī

yòngxiōng

shì

jiù

yǒu

zhōngxíng

gào

gōng

○六三,益之用凶事,无咎。有孚中行,告公

yòng

guī

用■桓圭。

xiàng

yuē

yòngxiōng

shì

yǒu

zhī

◎《象》曰:益“用凶事”,固有之也■矣。

liù

zhōngxíng

gào

gōngcóng

yòng

wéi

qiān

guó

○,中行,告公從。利用爲依遷國■邦。

xiàng

yuē

gào

gōngcóng

zhì

◎《象》曰:“告公從”,以益志也。

90 周易·下經·夬卦第四十三

jiǔwǔyǒufúhuìxīnwùwènyuánjíyǒufúhuìwǒdé

○九五,有孚惠心,勿問元吉。有孚惠我德。

xiàng

yuē

yǒu

huì

xīn

wèn

zhī

◎《象》曰:“有孚惠心”,“勿問”之矣。

huì

zhì

“惠我德”,大得志也。

shàng

jiǔ

zhī

huò

zhī

xīn

héng

xiōng

○上九,莫益之,或擊之。立心勿恆,凶。

xiàng

yuē

zhī

piān

huò

◎《象》曰:“莫益之”,偏■“或徧辭也。

zhī

wài

lái

擊之”,自外來也。

guài

guà

shí

sān

夬卦第四十三

䷪ 澤天夬 乾下兑上

tiān

guài

qián

xià

duìshàng

guài

yáng

wáng

tíng

hào

yǒu

gào

○夬,揚于王庭。孚號有厲。告自邑,不利卽

róng

yǒu

yōu

wǎng

戎。利有攸往。

tuàn

yuē

guài

jué

gāng

jué

róu

jiàn

ér

◎《彖》曰:夬,決也,剛決柔也。健而

yuè

jué

ér

yáng

wáng

tíng

róuchéng

gāng

説■“揚于王庭”,柔乘五剛也。 悦,決而和。

周易·下經·夬卦第四十三 91

fúhàoyǒulìqíwēinǎiguāngyěgàozìyìbúlì

“孚號有厲”,其危乃光也。“告自邑,不利

róng

suǒshàngnǎi

qióng

yǒu

yōu

wǎng

gāngzhǎngnǎi

zhōng

卽戎”,所尚乃窮也。“利有攸往”,剛長乃終

也。

xiàng

yuē

shàng

tiān

guài

jūn

shī

◎《象》曰:澤上于■於天,夬。君子以施

xià

禄及下,居德則忌。

chū

jiǔ

zhuàng

qián

zhǐ

wǎng

shèngwéi

jiù

○初九,壯于前趾■止,往不勝爲咎。

xiàng

yuē

shèng

ér

wǎng

jiù

◎《象》曰:“不勝”而往,咎也。

jiǔ

èr

háo

yǒu

róng

○九二,惕■錫號,莫■暮夜有戎,勿恤。

xiàng

yuē

yǒu

róng

zhōngdào

◎《象》曰:“有戎勿恤”,得中道也。

jiǔ

sān

zhuàng

kuí

○九三,壯于頄■有凶。君子夬夬,獨頯■仇,

xíng

ruò

yǒu

yùn

jiù

①②

yǒuxiōngjūnzǐguàiguàidú

行遇雨。若濡有愠,无咎。

xiàng

yuē

jūn

guài

guài

zhōng

jiù

◎《象》曰:“君子夬夬”,終无咎也。

jiǔ

tún

xíng

○九四,臀无膚,其行次■赼■趑■𧿞■趀且■趄

①②③④

①②

92 周易·下經·姤卦第四十四

qiānyánghuǐwángwényánbúxìn

跙。牽羊悔亡,聞言不信。 ■

xiàng

yuē

xíng

◎《象》曰:“其行次■赼■趑■𧿞■趀且■趄②

wèi

dàng

wén

yán

xìn

cōng

míng

①②③④

,位不當也。“聞言不信”,聦■跙”聰不明也。 ■

jiǔ

xiàn

guài

guài

zhōngxíng

jiù

○九五,莧■莞陸■睦夬夬,中行无咎。

xiàng

yuē

zhōngxíng

jiù

zhōngwèiguāng

◎《象》曰:“中行无咎”,中未光也。

shàng

liù

háo

zhōngyǒu

xiōng

○上六,无號,終有凶。

xiàng

yuē

háo

zhī

xiōng

zhōng

cháng

◎《象》曰:“无號”之凶,終不可長也。

gòu

guà

shí

姤■遘卦第四十四

䷫ 天風姤■ 巽下乾上

tiān

fēng

gòu

xùn

xià

qiánshàng

遘gòunǚzhuàngwùyòngqǔnǚ

○姤■遘,女壯,勿用取■娶女。

tuàn

yuē

gòu

róu

gāng

◎《彖■ 象》曰:姤■遘,遇也,柔遇剛也。

周易·下經·姤卦第四十四 93

wùyòngqǔnǚbùkěyǔchángyětiāndìxiāngyùpǐn

“勿用取■,不可與長也。天地相遇,品娶女”

xiánzhāng

gāng

zhōngzhèng

tiān

xià

xíng

gòu

zhī

物咸章也。剛遇中正,天下大行也。姤■遘之

shí

zāi

時義大矣哉!

xiàng

yuē

tiān

xià

yǒu

fēng

gòu

hòu

shī

mìng

◎《象》曰:天下有風,姤■遘。后以施命

gào

fāng

誥■詰四方。

chū

liù

jīn

○初六,繫于金柅■貞吉。有攸往,抳■鑈■尼,

jiàn

xiōng

léi

shǐ

zhí

①②③

zhēnjíyǒuyōuwǎng

見凶。羸豕孚■浮蹢■擲■𨅙躅■䠱■𨄃。

xiàng

yuē

jīn

①②

zhú

①②

◎《象》曰:“繫于金柅■,柔道抳■鑈■尼”

qiān

①②③

róudào

牽也。

jiǔ

èr

páo

○九二,包■庖■胞有魚,无咎,不利賓。

xiàng

yuē

páo

①②

yǒuyúwújiùbúlìbīn

◎《象》曰:“包■,義不及賓 庖■胞有魚”

①②

yǒuyúyìbùjíbīn

94 周易·下經·姤卦第四十四

也。

jiǔ

sān

tún

xíng

○九三,臀无膚,其行次■赼■趑■𧿞■趀且■趄lì

jiù

①②③④

①②

跙。厲,无大咎。 ■

xiàng

yuē

xíng

◎《象》曰:“其行次■赼■趑■𧿞■趀且■趄②

xíng

wèi

qiān

①②③④

,行未牽也。 跙”■

jiǔ

páo

○九四,包■庖■胞无魚,起凶。

xiàng

yuē

zhī

xiōng

yuǎn

mín

①②

wúyúqǐxiōng

◎《象》曰:“无魚”之凶,遠民也。

jiǔ

páo

○九五,以杞包■含章。有隕自天。 苞■匏瓜,

xiàng

yuē

jiǔ

hánzhāng

zhōngzhèng

yǒu

①②

guāhánzhāngyǒuyǔnzìtiān

◎《象》曰:九五“含章”,中正也。“有

yǔn

tiān

zhì

shě

mìng

隕自天”,志不舍命也。

shàng

jiǔ

gòu

jiǎo

lìn

jiù

○上九,姤■遘其角,吝无咎。

xiàng

yuē

gòu

jiǎo

shàngqióng

lìn

◎《象》曰:“姤■,上窮吝也。 遘其角”

周易·下經·萃卦第四十五 95

cuìguàdìsìshíwǔ

萃卦第四十五

䷬ 澤地萃 坤下兑上

cuì

kūn

xià

duìshàng

cuì

hēngwáng

yǒu

miào

jiàn

rén

hēng

zhēn

○萃,亨。王假■利見大人,亨,利貞。格有廟。

yòng

shēng

yǒu

yōu

wǎng

用大牲吉,利有攸往。

tuàn

yuē

cuì

shùn

yuè

gāngzhōng

◎《彖》曰:萃,聚也。順以説■悦,剛中

ér

yìng

wáng

yǒu

miào

zhì

xiàoxiǎng

而應,故聚也。“王假■,致孝享也。格有廟”

jiàn

rén

hēng

zhèng

yòng

“利見大人,亨”,聚■“■取以正也。利■貞用大

shēng

yǒu

yōu

wǎng

shùn

tiān

mìng

guān

suǒ

ér

牲吉,利有攸往”,順天命也。觀其所聚,而

tiān

wàn

zhī

qíng

jiàn

天地萬物之情可見矣。

xiàng

yuē

shàng

cuì

jūn

chú

◎《象》曰:澤上于■於地,萃。君子以除

儲■治■慮戎器,戒不虞。 ■

②③

róngqìjièbùyú

96 周易·下經·萃卦第四十五

chūliùyǒufúbùzhōngnǎiluànnǎicuìruòháoyíwò

○初六,有孚不終,乃亂乃萃。若號,一握■渥wéi

xiào

wǎng

jiù

爲笑,勿恤,往无咎。

xiàng

yuē

nǎi

luàn

nǎi

cuì

zhì

luàn

◎《象》曰:“乃亂乃萃”,其志亂也。

liù

èr

yǐn

jiù

nǎi

yòng

yuè

○六二,引吉无咎,孚乃利用禴■躍■𤓝。

xiàng

yuē

yǐn

jiù

zhōngwèi

biàn

①②

◎《象》曰:“引吉无咎”,中未變也。

liù

sān

cuì

jiē

yōu

wǎng

jiù

xiǎo

lìn

○六三,萃如嗟如,无攸利,往无咎小吝。

xiàng

yuē

wǎng

jiù

shàngxùn

◎《象》曰:“往无咎”,上巽也。

jiǔ

jiù

○九四,大吉无咎。

xiàng

yuē

jiù

wèi

dàng

◎《象》曰:“大吉无咎”,位不當也。

jiǔ

cuì

yǒu

wèi

jiù

fēi

yuányǒngzhēn

huǐ

wáng

○九五,萃有位无咎。匪■元永貞,悔亡。 非孚,

xiàng

yuē

cuì

yǒu

wèi

zhìwèiguāng

◎《象》曰:“萃有位”,志未光也。

shàng

liù

jiù

○上六,齎咨■資涕洟,无咎。

xiàng

yuē

wèi

ān

shàng

◎《象》曰:“齎咨■,未安上也。 資涕洟”

周易·下經·升卦第四十六 97

shēngguàdìsìshíliù

升■昇卦第四十六

䷭ 地風升■ 巽下坤上

fēngshēng

xùn

xià

kūnshàng

昇shēngyuánhēngyòngjiàndàrénwùxùnánzhēngjí

○升■元亨。用■勿恤。南征吉。 昇,利見大人,

tuàn

yuē

róu

shíshēng

xùn

ér

shùn

gāng

◎《彖■象》曰:柔以時升■昇,巽而順,剛

zhōng

ér

yìng

shì

hēng

yòng

jiàn

rén

中而應,是以大亨。“用■,利見大人,勿恤”

yǒu

qìng

nánzhēng

zhì

xíng

有慶也。“南征吉”,志行也。

xiàng

yuē

zhōngshēngmù

shēng

jūn

shùn

◎《象》曰:地中生木,升■昇。君子以順

xiǎo

gāo

慎德■得,積小以■成高大。 ■

chū

liù

yǔnshēng

○初六,允升■昇大吉。

xiàng

yuē

yǔnshēng

shàng

zhì

◎《象》曰:“允升■,上合志也。 昇大吉”

98 周易·下經·升卦第四十六

jiǔèrfúnǎilìyòngyuè

○九二,孚乃利用禴■躍■𤓝,无咎。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

zhī

yǒu

①②

wújiù

◎《象》曰:九二之“孚”,有喜也。

jiǔ

sān

shēng

○九三,升■昇虚邑。

xiàng

yuē

shēng

suǒ

◎《象》曰:“升■,无所疑也。 昇虚邑”

liù

wángyòngxiǎng

shān

jiù

○,王用亨■享于岐■歧山,吉无咎。

xiàng

yuē

wángyòngxiǎng

shān

shùn

shì

◎《象》曰:“王用亨■,順事享于岐■歧山”

也。

liù

zhēn

shēng

jiē

○六五,貞吉升■昇階。

xiàng

yuē

zhēn

shēng

jiē

zhì

◎《象》曰:“貞吉升■,大得志也。 昇階”

shàng

liù

míngshēng

zhī

zhēn

○上六,冥升■昇,利于不息之貞。

xiàng

yuē

míngshēng

zài

shàng

xiāo

◎《象》曰:“冥升■在上,消不富也。 昇”

周易·下經·困卦第四十七 99

kùnguàdìsìshíqī

困卦第四十七

䷮ 澤水困 坎下兑上

shuǐ

kùn

kǎn

xià

duìshàng

kùn

hēng

zhēn

rén

jiù

yǒu

yán

xìn

○困,亨,貞大人吉无咎,有言不信。

tuàn

yuē

kùn

gāng

yǎn

◎《彖》曰:困,剛揜■掩■弇也。險以説

kùn

ér

shī

suǒ

hēng

wéi

jūn

zhēn

①②

yěxiǎnyǐyuè

困而不失其所亨,其唯君子乎?“貞大悦,■

rén

gāngzhōng

yǒu

yán

xìn

shàngkǒu

nǎi

qióng

人吉”,以剛中也。“有言不信”,尚口乃窮也。

xiàng

yuē

shuǐ

kùn

jūn

zhì

mìng

suì

◎《象》曰:澤无水,困。君子以致命遂

zhì

志。

chū

liù

tún

kùn

zhū

yōu

sān

suì

○初六,臀困于株木。入于幽谷,三歲不覿。

xiàng

yuē

yōu

yōubù

míng

◎《象》曰:“入于幽谷”,幽不明也。

jiǔ

èr

kùn

jiǔ

shí

zhū

fāng

lái

yòngxiǎng

○九二,困于酒食,朱紱方來。利用享■亨祀,

zhēngxiōng

jiù

征凶无咎。

100 周易·下經·困卦第四十七

xiàngyuēkùnyújiǔshízhōngyǒuqìngyě

◎《象》曰:“困于酒食”,中有慶也。

liù

sān

kùn

shí

gōng

○六三,困于石,據于蒺蔾■入于其宫,不藜。

jiàn

xiōng

見其妻,凶。

xiàng

yuē

chénggāng

◎《象》曰:“據于蒺蔾■,乘剛也。藜”

gōng

jiàn

xiáng

“入于其宫,不見其妻”,不祥■詳也。

jiǔ

lái

○九四,來徐徐■荼■荼■余■余,困于金車■輿,吝

yǒuzhōng

①②

kùnyújīnchēlìn

有終。

xiàng

yuē

lái

◎《象》曰:“來徐徐■,志在荼■荼■余■余”

xià

suī

dàng

wèi

yǒu

①②

zhìzài

下也。雖不當位,有與也。

jiǔ

yuè

○九五,劓刖■困于赤紱。乃徐有臲■𡰈■劓■劊,

yuè

yòng

①②

kùnyúchìfúnǎixúyǒu

説■悦,利用祭■享祀。

xiàng

yuē

yuè

◎《象》曰:“劓刖■,志未得 臲■𡰈■劓■劊”

①②

zhìwèidé

周易·下經·井卦第四十八 101

yěnǎixúyǒuyuèyǐzhōngzhíyělìyòngjìsì

也。“乃徐有説■,以中直也。“利用祭■,悦”享祀”

shòu

受福也。

○上六,困于葛藟■曰動虆,于臲■㓷卼■𦤙■杌。

huǐ

yǒu

huǐ

zhēng

shàng

liù

kùn

lěi

niè

yuē

dòng

悔有悔,征吉。

xiàng

yuē

kùn

lěi

wèi

dàng

dòng

◎《象》曰:“困于葛藟■,未當也。“動虆”

huǐ

yǒu

huǐ

xíng

悔有悔”,吉行也。

jǐng

guà

shí

井卦第四十八

䷯ 水風井 巽下坎上

shuǐ

fēng

jǐng

xùn

xià

kǎnshàng

jǐng

gǎi

gǎi

jǐng

sàng

wǎng

lái

jǐng

jǐng

○井,改邑不改井,无喪无得,往來井井。汔

zhì

wèi

jǐng

léi

píng

xiōng

至,亦未繘井,羸■累其瓶,凶。

tuàn

yuē

xùn

shuǐ

ér

shàngshuǐ

jǐng

jǐng

yǎng

ér

◎《彖》曰:巽乎水而上水,井。井養而

qióng

gǎi

gǎi

jǐng

nǎi

gāngzhōng

不窮也。“改邑不改井”,乃以剛中也。“■无■喪

102 周易·下經·井卦第四十八

qìzhìyìwèijújǐngwèiyǒugōngyě

,未有功也。无■得■往■來■井■井汔至,亦未繘井”■

léi

píng

shì

xiōng

“羸■,是以凶也。 累其瓶”

xiàng

yuē

mùshàngyǒu

shuǐ

jǐng

jūn

láo

mín

◎《象》曰:木上有水,井。君子以勞民

quànxiàng

勸相。

chū

liù

jǐng

shí

jiù

jǐng

qín

○初六,井泥不食,舊井无禽。

xiàng

yuē

jǐng

shí

xià

jiù

jǐng

◎《象》曰:“井泥不食”,下也。“舊井无

qín

shí

shě

禽”,時舍也。

jiǔ

èr

jǐng

shè

wèng

lòu

○九二,井谷射■耶鮒,甕敝漏。

xiàng

yuē

jǐng

shè

◎《象》曰:“井谷射■,无與也。 耶鮒”

jiǔ

sān

jǐng

xiè

shí

wéi

xīn

yòng

wángmíng

○九三,井渫不食,爲我心惻。可用汲,王明,

bìngshòu

並受其福。

xiàng

yuē

jǐng

xiè

shí

xíng

qiú

◎《象》曰:“井渫不食”,■其行惻也。求

wángmíng

shòu

“王明”,受福也。

周易·下經·革卦第四十九 103

liùsìjǐngzhòuwújiù

○,井甃无咎。

xiàng

yuē

jǐng

zhòu

jiù

xiū

jǐng

◎《象》曰:“井甃无咎”,脩井也。

jiǔ

jǐng

liè

hán

quán

shí

○九五,井洌■冽寒泉食。

xiàng

yuē

hán

quán

zhī

shí

zhōngzhèng

◎《象》曰:“寒泉”之食,中正也。

shàng

liù

jǐng

shōu

yǒu

yuán

○上六,井收■甃勿■网幕,有孚元吉。

xiàng

yuē

yuán

zài

shàng

chéng

◎《象》曰:“元吉”在上,大成也。

guà

shí

jiǔ

革卦第四十九

䷰ 澤火革 離下兑上

huǒ

xià

duìshàng

nǎi

yuánhēng

zhēn

huǐ

wáng

○革,巳■祀■己日乃孚,元亨利貞,悔亡。

tuàn

yuē

shuǐ

huǒ

xiāng

èr

tóng

◎《彖》曰:革,水火相息。二女同居,

zhì

xiāng

yuē

nǎi

ér

其志不相得曰“革”。“巳■,革而祀■己日乃孚”

xìn

zhīwén

míng

yuè

hēng

zhèng

ér

dàng

信之。文明以説■悦,大亨以正,革而當,其

104 周易·下經·革卦第四十九

huǐnǎiwángtiāndìgéérsìshíchéngtāngwǔgémìngshùnhū

悔乃亡。天地革而四時成,湯武,順乎

tiān

ér

yìng

rén

zhī

shí

zāi

天而應乎人,革之時大矣哉!

xiàng

yuē

zhōngyǒu

huǒ

jūn

zhì

◎《象》曰:澤中有火,革。君子以治歷

míng

shí

曆明時。 ■

chū

jiǔ

gǒngyònghuángniú

zhī

○初九,鞏用黄牛之革。

xiàng

yuē

gǒngyònghuángniú

yǒu

wéi

◎《象》曰:“鞏用黄牛”,不可以有爲也。

liù

èr

nǎi

zhī

zhēng

jiù

○六二,巳■祀■己日乃革之,征吉无咎。

xiàng

yuē

zhī

xíng

yǒu

jiā

◎《象》曰:“巳■,行有嘉也。 祀■己日革之”

jiǔ

sān

zhēngxiōng

zhēn

yán

sān

jiù

yǒu

○九三,征凶,貞厲。革言三就,有孚。

xiàng

yuē

yán

sān

jiù

yòu

zhī

◎《象》曰:“革言三就”,又何之矣。

jiǔ

huǐ

wáng

yǒu

gǎi

mìng

○九四,悔亡,有孚,改命吉。

xiàng

yuē

gǎi

mìng

zhī

shēn

zhì

◎《象》曰:“改命”之吉,信■ 伸志也。

jiǔ

rén

biàn

wèi

zhān

yǒu

○九五,大人虎變,未占有孚。

周易·下經·鼎卦第五十 105

xiàngyuēdàrénhǔbiànqíwénbǐngyě

◎《象》曰:“大人虎變”,其文炳也。

shàng

liù

jūn

bào

biàn

xiǎo

rén

miàn

zhēngxiōng

zhēn

○上六,君子豹變,小人革面。征凶,居貞吉。

xiàng

yuē

jūn

bào

biàn

wén

wèi

◎《象》曰:“君子豹變”,其文蔚也。

xiǎo

rén

miàn

shùn

cóng

jūn

“小人革面”,順以從君也。

dǐng

guà

shí

鼎卦第五十

䷱ 火風鼎 巽下離上

huǒ

fēng

dǐng

xùn

xià

shàng

dǐng

yuán

hēng

○鼎,元吉亨。

tuàn

yuē

dǐng

xiàng

xùn

huǒ

pēng

◎《彖》曰:鼎,象也。以木巽火,亨■烹②

rèn

shèngrén

pēng

亯飪也。聖人亨■烹■亯以享上帝,而大亨■

yǎngshèngxián

xùn

ér

ěr

cōng

míng

róu

jìn

ér

①②

yǐxiǎngshàngdìérdàpēng

shàng

巽而耳目聦■柔進而上烹■亯以養聖賢。聰明,■

xíng

zhōng

ér

yìng

gāng

shì

yuánhēng

行,得中而應乎剛,是以元亨。

xiàng

yuē

mùshàngyǒu

huǒ

dǐng

jūn

zhèngwèi

◎《象》曰:木上有火,鼎。君子以正位

106 周易·下經·鼎卦第五十

níngmìng

凝■擬命。

chū

liù

dǐng

diān

zhǐ

chū

qiè

jiù

○初六,鼎顛趾。利出否,得妾以其子,无咎。

xiàng

yuē

dǐng

diān

zhǐ

wèi

bèi

chū

◎《象》曰:“鼎顛趾”,未悖也。“利出

cóng

guì

否”,以從貴也。

jiǔ

èr

dǐng

yǒu

shí

chóu

yǒu

néng

○九二,鼎有實。我仇有疾,不我能■能■我卽,

吉。

xiàng

yuē

dǐng

yǒu

shí

shèn

suǒ

zhī

◎《象》曰:“鼎有實”,慎所之也。“我

chóu

yǒu

zhōng

yóu

仇有疾”,終无尤也。

jiǔ

sān

dǐng

ěr

xíng

zhì

gāo

shí

fāng

kuī

○九三,鼎耳革,其行塞,雉膏不食。方雨虧

huǐ

zhōng

悔,終吉。

xiàng

yuē

dǐng

ěr

shī

◎《象》曰:“鼎耳革”,失其義也。

jiǔ

dǐng

zhé

gōng

xíng

xiōng

○九四,鼎折足,覆公餗,其形■凶。 刑渥■剭,

xiàng

yuē

gōng

xìn

◎《象》曰:“覆公餗”,信如何也。

周易·下經·震卦第五十一 107

liùwǔdǐnghuángěrjīnxuànlìzhēn

○六五,鼎黄耳,金鉉,利貞。

xiàng

yuē

dǐnghuáng

ěr

zhōng

wéi

shí

◎《象》曰:“鼎黄耳”,中以爲實也。

shàng

jiǔ

dǐng

xuàn

○上九,鼎玉鉉,大吉,无不利。

xiàng

yuē

xuàn

zài

shàng

gāng

róu

jié

◎《象》曰:“玉鉉”在上,剛柔節也。

zhèn

guà

shí

震卦第五十一

䷲ 震爲雷 震下震上

zhèn

wéi

léi

zhèn

xià

zhènshàng

zhèn

hēng

zhèn

lái

○震,亨。震來𧈅𧈅■笑言■虩■虩■愬■愬,語啞啞。

zhèn

jīng

bǎi

sàng

chàng

①②

xiàoyánèè

震驚百里,不喪匕鬯。

tuàn

yuē

zhèn

hēng

zhèn

lái

◎《彖》曰:“震,亨。”“震來𧈅𧈅■虩■虩②

kǒng

zhì

xiào

yán

è

è

hòu

yǒu

,恐致福也。“笑言■,後有則愬■愬”語啞啞”■

zhèn

jīng

bǎi

jīng

yuǎn

ér

ěr

chū

shǒu

也。“震驚百里”,驚遠而懼邇也。出可以守

zōngmiào

shè

wéi

zhǔ

宗廟社稷,以爲祭主也。

108 周易·下經·震卦第五十一

xiàngyuējiànléizhènjūnzǐyǐkǒngjùxiūxǐng

◎《象》曰:洊雷,震。君子以恐懼脩省。

chū

jiǔ

zhèn

lái

○初九,震來𧈅𧈅■後笑言■虩■虩■愬■愬,語啞啞,

①②

hòuxiàoyánèè

吉。

xiàng

yuē

zhèn

lái

◎《象》曰:“震來𧈅𧈅①■②

虩■虩■愬■愬”

,恐zhì

xiào

yán

è

è

hòu

yǒu

致福也。“笑言■語啞啞”

,後有則也。 liù

èr

zhèn

lái

sàng

bèi

jiǔ

líng

○六二,震來厲,億■噫喪貝,躋■隮于九陵,

zhú

逐,七日得。

xiàng

yuē

zhèn

lái

chénggāng

◎《象》曰:“震來厲”,乘剛也。

liù

sān

zhèn

zhèn

xíng

shěng

○六三,震蘇蘇,震行无眚。

xiàng

yuē

zhèn

wèi

dàng

◎《象》曰:“震蘇蘇”,位不當也。jiǔ

zhèn

zhuì

○九四,震遂■墜■隊泥。

xiàng

yuē

zhèn

zhuì

wèiguāng

◎《象》曰:“震遂■墜■隊泥”

,未光也。kǒng

周易·下經·艮卦第五十二 109

liùwǔzhènwǎngláilìyì

○六五,震往來厲,意■億■噫无喪有事。

xiàng

yuē

zhènwǎng

lái

wēi

xíng

shì

①②

wúsàngyǒushì

◎《象》曰:“震往來厲”,危行也。其事

zài

zhōng

sàng

在中,大无喪也。

shàng

liù

zhèn

suǒ

suǒ

shì

jué

jué

zhēng

xiōng

zhèn

○上六,震索索,視矍矍,征■震不于其往凶。

gōng

lín

jiù

hūn

gòu

yǒu

yán

躬于其鄰,无咎。婚■㛰媾有言。

xiàng

yuē

zhèn

suǒ

suǒ

zhōngwèi

suī

xiōng

◎《象》曰:“震索索”,中未得也。雖凶

jiù

wèi

lín

jiè

无咎,畏鄰戒也。

gèn

guà

shí

èr

艮卦第五十二

䷳ 艮爲山 艮下艮上

gèn

wéi

shān

gèn

xià

gènshàng

gèn

bèi

huò

shēn

xíng

tíng

jiàn

rén

○艮其背,不獲其身,行其庭,不見其人,无

jiù

咎。

tuàn

yuē

gèn

zhǐ

shí

zhǐ

zhǐ

shí

xíng

◎《彖》曰:艮,止也。時止則止,時行

110 周易·下經·艮卦第五十二

zéxíngdòngjìngbùshīqíshíqídàoguāngmínggènqízhǐ

則行,動靜不失其時,其道光明。艮其止,

zhǐ

suǒ

shàng

xià

yìng

xiāng

shì

止其所也。上下敵應,不相與也。是以“不

huò

shēn

xíng

qítíng

jiàn

rén

jiù

獲其身,行其庭,不見其人,无咎”也。

xiàng

yuē

jiān

shān

gèn

jūn

chū

◎《象》曰:兼山,艮。君子以思不出其

wèi

位。

chū

liù

gèn

zhǐ

jiù

yǒngzhēn

○初六,艮其趾■止,无咎,利永貞。

xiàng

yuē

gèn

zhǐ

wèi

shī

zhèng

◎《象》曰:“艮其趾■,未失正也。 止”

liù

èr

gèn

féi

zhěng

suí

xīn

kuài

○六二,艮其腓■不拯■其心不快。 肥,承其隨,

xiàng

yuē

zhěng

suí

wèi

tuì

tīng

◎《象》曰:“不拯■,未退■承其隨”違聽也。

jiǔ

sān

gèn

xiàn

liè

yín

xūn

xīn

○九三,艮其限,列■裂其夤,厲薰■閽心。

xiàng

yuē

gèn

xiàn

wēi

xūn

xīn

◎《象》曰:“艮其限”,危薰■閽心也。

liù

gèn

shēn

jiù

○,艮其身,无咎。

周易·下經·漸卦第五十三 111

xiàngyuēgènqíshēnzhǐzhūgōngyě

◎《象》曰:“艮其身”,止諸躬也。

liù

gèn

yán

yǒu

huǐ

wáng

○六五,艮其輔,言有序■孚,悔亡。

xiàng

yuē

gèn

zhōngzhèng

◎《象》曰:“艮其輔”,以中正也。

shàng

jiǔ

dūn

gèn

○上九,敦艮,吉。

xiàng

yuē

dūn

gèn

zhī

hòuzhōng

◎《象》曰:“敦艮”之吉,以厚終也。

jiàn

guà

shí

sān

漸卦第五十三

䷴ 風山漸 艮下巽上

fēngshān

jiàn

gèn

xià

xùnshàng

jiàn

guī

zhēn

○漸,女歸吉,利貞。

tuàn

yuē

jiàn

zhī

jìn

guī

◎《彖》曰:漸,之■漸進也,“女歸吉”

jìn

wèi

wǎng

yǒu

gōng

jìn

zhèng

也■利■貞。進得位,往有功也。進以正,可以

zhèngbāng

wèi

gāng

zhōng

zhǐ

ér

xùn

dòng

qióng

正邦也。其位,剛得中也。止而巽,動不窮

也。

112 周易·下經·漸卦第五十三

xiàngyuēshānshàngyǒumùjiànjūnzǐyǐjūxián

◎《象》曰:山上有木,漸。君子以居賢

shàn

德善■風俗。

chū

liù

hóng

jiàn

gān

xiǎo

yǒu

yán

jiù

○初六,鴻漸于干,小子厲,有言无咎。

xiàng

yuē

xiǎo

zhī

jiù

◎《象》曰:“小子”之厲,義无咎也。

liù

èr

hóng

jiàn

pán

yǐn

shí

kàn

kàn

○六二,鴻漸于磐,飲食衎衎,吉。

xiàng

yuē

yǐn

shí

kàn

kàn

bǎo

◎《象》曰:“飲食衎衎”,不素飽也。

jiǔ

sān

hóng

jiàn

zhēng

yùn

○九三,鴻漸于陸,夫征不復,婦孕■乘不育,

xiōng

kòu

凶。利■用禦寇。

xiàng

yuē

zhēng

qún

chǒu

◎《象》曰:“夫征不復”,離羣醜■配也。

yùn

shī

dào

yòng

kòu

“婦孕■,失其道也。“利用禦寇”,乘不育”

shùnxiāng

bǎo

順相保也。

liù

hóng

jiàn

huò

jué

jiù

○,鴻漸于木,或得其桷,无咎。

xiàng

yuē

huò

jué

shùn

xùn

◎《象》曰:“或得其桷”,順以巽也。

周易·下經·歸妹卦第五十四 113

jiǔwǔhóngjiànyúlíngfùsānsuìbúyùnzhōngmòzhīshèng

○九五,鴻漸于陵,婦三歲不孕,終莫之勝,

吉。

xiàng

yuē

zhōngmò

zhī

shèng

suǒ

yuàn

◎《象》曰:“終莫之勝,吉”,得所願也。

shàng

jiǔ

hóng

jiàn

yòng

wéi

○上九,鴻漸于陸,其羽可用爲儀,吉。

xiàng

yuē

yòng

wéi

◎《象》曰:“其羽可用爲儀,吉”,不可

luàn

亂也。

guī

mèi

guà

shí

歸妹卦第五十四

䷵ 雷澤歸妹 兑下震上

léi

guī

mèi

duì

xià

zhènshàng

guī

mèi

zhēngxiōng

yōu

○歸妹,征凶,无攸利。

tuàn

yuē

guī

mèi

tiān

zhī

tiān

◎《彖》曰:歸妹,天地之大義也,天地

jiāo

ér

wàn

xīng

guī

mèi

rén

zhī

zhōngshǐ

yuè

不交而萬物不興。歸妹,人之終始也。説■悦yǐ

dòng

suǒ

guī

mèi

zhēngxiōng

wèi

以動,所歸妹也■所■以■歸■妹。“征凶”,位不

114 周易·下經·歸妹卦第五十四

dàngyěwúyōulìróuchénggāngyě

當也。“无攸利”,柔乘剛也。

xiàng

yuē

shàngyǒu

léi

guī

mèi

jūn

yǒng

◎《象》曰:澤上有雷,歸妹。君子以永

zhōng

zhī

終知敝■弊。

chū

jiǔ

guī

mèi

néng

zhēng

○初九,歸妹以娣,跛能■而履,征吉。

xiàng

yuē

guī

mèi

héng

néng

◎《象》曰:“歸妹以娣”,以恆也。“跛能

xiāngchéng

而履”吉,相承也。 ■

jiǔ

èr

miǎonéng

shì

yōu

rén

zhī

zhēn

○九二,眇能■而視,利幽人之貞。

xiàng

yuē

yōu

rén

zhī

zhēn

wèi

biàncháng

◎《象》曰:“利幽人之貞”,未變常也。

liù

sān

guī

mèi

fǎn

guī

○六三,歸妹以須■嬬,反■返歸以娣。

xiàng

yuē

guī

mèi

wèi

dàng

◎《象》曰:“歸妹以須■,■ 嬬”位未當也。

jiǔ

guī

mèi

qiān

chí

guī

yǒu

shí

○九四,歸妹愆期,遲歸有時。

xiàng

yuē

qiān

zhī

zhì

yǒu

dài

ér

xíng

◎《象》曰:“愆期”之志,有待■時而行

周易·下經·豐卦第五十五 115

也。

liù

guī

mèi

jūn

zhī

mèi

zhī

mèi

liáng

○六五,帝乙歸妹,其君之袂不如其娣之袂良,

yuè

wàng

月幾■既望,吉。

xiàng

yuē

guī

mèi

zhī

mèi

liáng

◎《象》曰:“帝乙歸妹,不如其娣之袂良”

wèi

zài

zhōng

guì

xíng

也。其位在中,以貴行也。

shàng

liù

chéngkuāng

shí

shì

kuī

yáng

xuè

yōu

○上六,女承筐■士刲羊无血,无攸利。 匡无實,

xiàng

yuē

shàng

liù

shí

chéng

kuāng

◎《象》曰:上六“无實”,承虚筐■匡也。

fēng

guà

shí

豐卦第五十五

䷶ 雷火豐 離下震上

léi

huǒ

fēng

xià

zhènshàng

fēng

hēng

wáng

zhī

yōu

zhōng

○豐,亨。王假■格之。勿憂,宜日中。

tuàn

yuē

fēng

míng

dòng

fēng

◎《彖》曰:豐,大也。明以動,故豐。

wáng

zhī

shàng

yōu

zhōng

“王假■,尚大也。“勿憂,宜日中”,宜 格之”

116 周易·下經·豐卦第五十五

zhàotiānxiàyěrìzhōngzézè

照天下也。日中則𣅔■昃■稷,月盈則食■蝕,

tiān

yíng

shí

xiāo

ér

kuàng

rén

kuàng

①②

yuèyíngzéshí

天地盈虚,與時消息。而況于■於人乎?況于

guǐ

shén

於鬼神乎? ■

xiàng

yuē

léi

diàn

jiē

zhì

fēng

jūn

zhé

◎《象》曰:雷電皆至,豐。君子以折獄

zhì

xíng

致刑。

chū

jiǔ

pèi

zhǔ

suī

xún

○初九,遇其配■雖旬■往有妃主。均■鈞无咎,

shàng

①②

wújiùwǎngyǒu

尚。

xiàng

yuē

suī

xún

◎《象》曰:“雖旬■,過旬■均■鈞无咎”均②

zāi

①②

wújiùguòxún

鈞災也。 ■

liù

èr

fēng

zhōngjiàn

dǒu

wǎng

○六二,豐其蔀■日中見斗■往得疑疾。菩,主,

yǒu

ruò

有孚發若,吉。

xiàng

yuē

yǒu

ruò

xìn

zhì

◎《象》曰:“有孚發若■,信以發志也。 吉”

周易·下經·豐卦第五十五 117

jiǔsānfēngqípèi

○九三,豐其沛■日中見沬■折其旆■芾■韋,昧。

yòu

gōng

jiù

①②③

rìzhōngjiànmèizhéqí

右肱■股,无咎。

xiàng

yuē

fēng

pèi

◎《象》曰:“豐其沛■,不可大旆■芾■韋”

shì

zhé

yòu

gōng

zhōng

yòng

①②③

bùkědà

事也。“折其右肱■,終不可用也。 股”

jiǔ

fēng

zhōngjiàn

dǒu

zhǔ

○九四,豐其蔀■日中見斗■遇其夷主,菩,主。

吉。

xiàng

yuē

fēng

wèi

dàng

◎《象》曰:“豐其蔀■,位不當也。“日菩”

zhōngjiàn

dǒu

yōu

míng

zhǔ

xíng

中見斗■,幽不明也。“遇其夷主”,吉行也。 主”

liù

lái

zhāng

yǒu

qìng

○六五,来章,有慶譽,吉。

xiàng

yuē

liù

zhī

yǒu

qìng

◎《象》曰:六五之“吉”,有慶也。

shàng

liù

fēng

jiā

kuī

○上六,豐其屋,蔀■菩其家。闚其户,闃■閴②

鬩■窒其无人。三歲不覿,凶。 ■

qíwúrénsānsuìbùdíxiōng

118 周易·下經·旅卦第五十六

xiàngyuēfēngqíwūtiānjìxiángyě

◎《象》曰:“豐其屋”,天際翔■祥也。

kuī

“闚其户,闃■,自藏■ 閴■鬩■窒其无人”戕也。

guà

shí

liù

①②③

qíwúrénzìcángyě

旅卦第五十六

䷷ 火山旅 艮下離上

huǒ

shān

gèn

xià

shàng

xiǎo

hēng

zhēn

○旅,小亨。旅貞吉。

tuàn

yuē

xiǎo

hēng

róu

zhōng

wài

ér

◎《彖》曰:“旅,小亨”,柔得中乎外而

shùn

gāng

zhǐ

ér

míng

shì

xiǎo

hēng

zhēn

順乎剛。止而麗乎明,是以“小亨,旅貞吉”

zhī

shí

zāi

也。旅之時義大矣哉!

xiàng

yuē

shānshàngyǒu

huǒ

jūn

míngshèn

◎《象》曰:山上有火,旅。君子以明慎

yòng

xíng

ér

liú

用刑而不留獄。

chū

liù

suǒ

suǒ

suǒ

zāi

○初六,旅瑣瑣,斯其所取災。

xiàng

yuē

suǒ

suǒ

zhì

qióng

zāi

◎《象》曰:“旅瑣瑣”,志窮災也。

周易·下經·旅卦第五十六 119

liùèrlǚjícìhuáiqízīdétóngpúzhēn

○六二,旅卽次,懷其資■斧,得童■僮僕貞。

xiàng

yuē

tóng

zhēn

zhōng

yóu

◎《象》曰:“得童■,終无尤也。 僮僕貞”

jiǔ

sān

fén

sàng

tóng

zhēn

○九三,旅焚其次,喪其童■僮僕,貞厲。

xiàng

yuē

fén

shāng

◎《象》曰:“旅焚其次”,亦以傷矣。以

xià

sàng

旅與下,其義喪也。

jiǔ

chù

xīn

kuài

○九四,旅于處,得其資■齊斧,我心不快。

xiàng

yuē

chù

wèi

wèi

◎《象》曰:“旅于處”,未得位也。“得

xīn

wèi

kuài

其資■,心未快也。 齊斧”

liù

shè

zhì

shǐ

wáng

zhōng

mìng

○六五,射雉,一矢亡。終以譽命。

xiàng

yuē

zhōng

mìng

shàngdài

◎《象》曰:“終以譽命”,上逮也。

shàng

jiǔ

niǎo

fén

cháo

rén

xiān

xiào

hòu

háo

táo

sàng

○上九,鳥焚其巢,旅人先笑■喪而後號咷■啕。

niú

xiōng

牛于易,凶。

120 周易·下經·巽卦第五十七

xiàngyuēyǐlǚzàishàngqíyìfényě

◎《象》曰:以旅在上,其義■宜■其焚也。

sàng

niú

zhōngmò

zhī

wén

“喪牛于易■,終莫之聞也。 之■凶”

xùn

guà

shí

巽卦第五十七

䷸ 巽爲風 巽下巽上

xùn

wéi

fēng

xùn

xià

xùnshàng

xùn

xiǎo

hēng

yǒu

yōu

wǎng

jiàn

rén

○巽,小亨。利有攸往,利見大人。

tuàn

yuē

chóngxùn

shēnmìng

gāng

xùn

zhōngzhèng

ér

◎《彖》曰:重巽以申命,剛巽乎中正而

zhì

xíng

róu

jiē

shùn

gāng

shì

xiǎo

hēng

yǒu

yōu

wǎng

志行。柔皆順乎剛,是以“小亨,利有攸往,

jiàn

rén

利見大人”。

xiàng

yuē

suí

fēng

xùn

jūn

shēnmìngxíng

shì

◎《象》曰:隨風,巽。君子以申命行事。

chū

liù

jìn

tuì

rén

zhī

zhēn

○初六,進退,利武人之貞。

xiàng

yuē

jìn

tuì

zhì

rén

◎《象》曰:“進退”,志疑也。“利武人

zhī

zhēn

zhì

zhì

之貞”,志治也。

周易·下經·巽卦第五十七 121

jiǔèrxùnzàichuángxiàyòngshǐwūfēnruòjíwújiù

○九二,巽在牀下。用史巫紛若,吉无咎。

xiàng

yuē

fēn

ruò

zhī

zhōng

◎《象》曰:“紛若”之吉,得中也。

jiǔ

sān

pín

○九三,頻■嚬■顰巽,吝。

xiàng

yuē

pín

①②

xùnlìn

◎《象》曰:“頻■之吝,志窮也。 嚬■顰巽”

liù

huǐ

wáng

tián

huò

sān

pǐn

①②

xùnzhīlìnzhìqióngyě

○,悔亡,田獲三品。

xiàng

yuē

tián

huò

sān

pǐn

yǒu

gōng

◎《象》曰:“田獲三品”,有功也。

jiǔ

zhēn

huǐ

wáng

chū

yǒuzhōng

xiān

gēng

○九五,貞吉悔亡,无不利。无初有終。先庚

sān

hòu

gēng

sān

三日,後庚三日,吉。

xiàng

yuē

jiǔ

zhī

wèizhèngzhōng

◎《象》曰:九五之“吉”,位正中也。

shàng

jiǔ

xùn

zàichuángxià

sàng

zhēnxiōng

○上九,巽在牀下。喪其資■齊斧,貞凶。

xiàng

yuē

xùn

zàichuángxià

shàngqióng

sàng

◎《象》曰:“巽在牀下”,上窮也。“喪

zhèng

xiōng

其資■,正乎凶也。 齊斧”

122 周易·下經·兑卦第五十八

duìguàdìwǔshíbā

兑卦第五十八

䷹ 兑爲澤 兑下兑上

duì

wéi

duì

xià

duìshàng

duì

hēng

zhēn

○兑,亨利貞。

tuàn

yuē

duì

yuè

gāngzhōng

ér

róu

wài

◎《彖》曰:兑,説■悦也。剛中而柔外,

yuè

zhēn

shì

shùn

tiān

ér

yìng

rén

yuè

説■,是以順乎天而應乎人。説■悦以“利貞”悦yǐ

xiān

mín

mín

wàng

láo

yuè

fàn

nàn

mín

wàng

以先民,民忘其勞。説■民忘其死。悦以犯難,

yuè

zhī

mín

quàn

zāi

説■悦之大,民勸矣哉!

xiàng

yuē

duì

jūn

péng

yǒu

jiǎng

◎《象》曰:麗■離澤,兑。君子以朋友講

習。

chū

jiǔ

duì

○初九,和兑,吉。

xiàng

yuē

duì

zhī

xíng

wèi

◎《象》曰:“和兑”之吉,行未疑也。

周易·下經·涣卦第五十九 123

jiǔèrfúduìjíhuǐwáng

○九二,孚兑■説,吉,悔亡。

xiàng

yuē

duì

zhī

xìn

zhì

◎《象》曰:“孚兑■ 説”之吉,信志也。

liù

sān

lái

duì

xiōng

○六三,來兑,凶。

xiàng

yuē

lái

duì

zhī

xiōng

wèi

dàng

◎《象》曰:“來兑”之凶,位不當也。

jiǔ

shāngduì

wèi

níng

jiè

yǒu

○九四,商兑未寧,介疾有喜。

xiàng

yuē

jiǔ

zhī

yǒu

qìng

◎《象》曰:九四之“喜”,有慶也。

jiǔ

yǒu

○九五,孚于剥有厲。

xiàng

yuē

wèizhèngdàng

◎《象》曰:“孚于剥”,位正當也。

shàng

liù

yǐn

duì

○上六,引兑。

xiàng

yuē

shàng

liù

yǐn

duì

wèiguāng

◎《象》曰:上六“引兑”,未光也。

huàn

guà

shí

jiǔ

涣卦第五十九

䷺ 風水涣 坎下巽上

fēng

shuǐhuàn

kǎn

xià

xùnshàng

124 周易·下經·涣卦第五十九

huànhēngwánggéyǒumiàolìshèdàchuānlìzhēn

○涣,亨。王假■格有廟。利涉大川,利貞。

tuàn

yuē

huàn

hēng

gāng

lái

ér

qióng

róu

◎《彖》曰:“涣,亨”,剛來而不窮,柔

wèi

wài

ér

shàngtóng

wáng

yǒu

miào

wáng

nǎi

zài

zhōng

得位乎外而上同。“王假■,王乃在中格有廟”

shè

chuān

chéngmù

yǒu

gōng

也。“利涉大川”,乘木有功也。

xiàng

yuē

fēng

xíng

shuǐshàng

huàn

xiānwáng

xiǎng

◎《象》曰:風行水上,涣。先王以享于

miào

上帝立廟。 ■

chū

liù

yòngzhěng

mǎzhuàng

○初六,用拯■抍馬壯,吉。■悔■亡

xiàng

yuē

chū

liù

zhī

shùn

◎《象》曰:初六之“吉”,順也。

jiǔ

èr

huàn

bēn

huǐ

wáng

○九二,涣奔其机■几,悔亡。

xiàng

yuē

huàn

bēn

yuàn

◎《象》曰:“涣奔其机■,得願也。 几”

liù

sān

huàn

gōng

huǐ

○六三,涣其躬,无悔。

xiàng

yuē

huàn

gōng

zhì

zài

wài

◎《象》曰:“涣其躬”,志在外也。

周易·下經·節卦第六十 125

liùsìhuànqíqúnyuánjíhuànyǒuqiūfěiyísuǒ

○,涣其羣,元吉。涣有丘■匪夷■近,弟所

思。

xiàng

yuē

huàn

qún

yuán

guāng

◎《象》曰:“涣其羣,元吉”,光大也。

jiǔ

huàn

hàn

hào

huànwáng

jiù

○九五,涣汗其大號。涣王居,无咎。

xiàng

yuē

wáng

jiù

zhèngwèi

◎《象》曰:“王居无咎”,正位也。

shàng

jiǔ

huàn

xuè

chū

jiù

○上九,涣其血去逖■惕出,无咎。

xiàng

yuē

huàn

xuè

yuǎn

hài

◎《象》曰:“涣其血”,遠害也。

jié

guà

liù

shí

節卦第六十

䷻ 水澤節 兑下坎上

shuǐ

jié

duì

xià

kǎnshàng

jié

hēng

jié

zhēn

○節,亨。苦節不可貞。

tuàn

yuē

jié

hēng

gāng

róu

fēn

ér

gāng

zhōng

◎《彖》曰:“節,亨”,剛柔分而剛得中。

jié

zhēn

dàoqióng

yuè

xíng

xiǎn

dàng

“苦節不可貞”,其道窮也。説■當 悦以行險,

126 周易·下經·節卦第六十

wèiyǐjiézhōngzhèngyǐtōngtiāndìjiéérsìshíchéngjiéyǐ

位以節,中正以通。天地節而四時成,節以

zhì

shāng

cái

hài

mín

制度,不傷財,不害民。

xiàng

yuē

shàng

yǒu

shuǐ

jié

jūn

zhì

◎《象》曰:澤上■中有水,節。君子以制

shù

xíng

數度,議德行。

chū

jiǔ

chū

tíng

jiù

○初九,不出户庭,无咎。

xiàng

yuē

chū

tíng

zhī

tōng

◎《象》曰:“不出户庭”,知通塞也。

jiǔ

èr

chū

mén

tíng

xiōng

○九二,不出門庭,■之凶。

xiàng

yuē

chū

mén

tíng

xiōng

shī

shí

◎《象》曰:“不出門庭,■,失時極之凶”

也。

liù

sān

jié

ruò

jiē

ruò

jiù

○六三,不節若,則嗟■差若,无咎。

xiàng

yuē

jié

zhī

jiē

yòu

shuí

jiù

◎《象》曰:“不節”之嗟■又誰咎也。 差,

liù

ān

jié

hēng

○,安節,亨。

xiàng

yuē

ān

jié

zhī

hēng

chéngshàngdào

◎《象》曰:“安節”之亨,承上道也。

周易·下經·中孚卦第六十一 127

jiǔwǔgānjiéjíwǎngyǒushàng

○九五,甘節吉。往有尚。

xiàng

yuē

gān

jié

zhī

wèizhōng

◎《象》曰:“甘節”之吉,居位中也。

shàng

liù

jié

zhēnxiōng

huǐ

wáng

○上六,苦節,貞凶,悔亡。

xiàng

yuē

jié

zhēnxiōng

dàoqióng

◎《象》曰:“苦節,貞凶”,其道窮也。

zhōng

guà

liù

shí

中孚卦第六十一

䷼ 風澤中孚 兑下巽上

fēng

zhōng

duì

xià

xùnshàng

zhōng

tún

shè

chuān

zhēn

○中孚,豚■遯魚吉。利涉大川,利貞。

tuàn

yuē

zhōng

róu

zài

nèi

ér

gāng

zhōng

yuè

◎《彖》曰:中孚,柔在内而剛得中,説

ér

xùn

nǎi

huà

bāng

tún

xìn

“豚■,信及悦而巽,孚,乃化邦也。遯魚吉”■

tún

shè

chuān

chéngmù

zhōu

zhōng

豚魚也。“利涉大川”,乘木舟虚也。中孚以

zhēn

nǎi

yìng

tiān

“利貞”,乃應乎天也。

xiàng

yuē

shàngyǒu

fēng

zhōng

jūn

◎《象》曰:澤上有風,中孚。君子以議

128 周易·下經·中孚卦第六十一

yùhuǎnsǐ

獄緩死。

chū

jiǔ

yǒu

yàn

○初九,虞吉,有它不燕。

xiàng

yuē

chū

jiǔ

zhì

wèi

biàn

◎《象》曰:初九“虞吉”,志未變也。

jiǔ

èr

míng

zài

yīn

zhī

yǒu

hǎo

jué

○九二,鳴鶴■其子和之。我有好爵,鶴■鳴在陰,

ěr

吾與爾靡■縻■䌕■劘之。

xiàng

yuē

zhī

zhōng

xīn

yuàn

①②③

zhī

◎《象》曰:“其子和之”,中心願也。

liù

sān

huò

huò

huò

huò

○六三,得敵。或鼓或罷■疲,或泣或歌。

xiàng

yuē

huò

huò

wèi

dàng

◎《象》曰:“或鼓或罷■,位不當也。 疲”

liù

yuè

○,月幾■近■既望,馬匹亡。无咎。

xiàng

yuē

wáng

jué

lèi

shàng

①②

wàngmǎpǐwángwújiù

◎《象》曰:“馬匹亡”,絶類上也。

jiǔ

yǒu

luán

jiù

○九五,有孚攣如,无咎。

xiàng

yuē

yǒu

luán

wèizhèngdàng

◎《象》曰:“有孚攣如”,位正當也。

shàng

jiǔ

hàn

yīn

dēng

tiān

zhēnxiōng

○上九,翰音登于天,貞凶。

周易·下經·小過卦第六十二 129

xiàngyuēhànyīndēngyútiānhékěchángyě

◎《象》曰:“翰音登于天”,何可長也。

xiǎo

guò

guà

liù

shí

èr

小過卦第六十二

䷽ 雷山小過 艮下震上

léi

shān

xiǎo

guò

gèn

xià

zhènshàng

xiǎo

guò

hēng

zhēn

xiǎo

shì

shì

fēi

niǎo

○小過,亨利貞。可小事,不可大事。飛鳥遺

zhī

yīn

shàng

xià

之音,不宜上宜下,大吉。

tuàn

yuē

xiǎo

guò

xiǎo

zhě

guò

ér

hēng

guò

◎《彖》曰:小過,小者過而亨也。過以

zhēn

shí

xíng

róu

zhōng

shì

xiǎo

shì

“利貞”,與時行也。柔得中,是以“小事”

gāng

shī

wèi

ér

zhōng

shì

shì

吉也。剛失位而不中,是以“不可大事”也。

yǒu

fēi

niǎo

zhī

xiàng

yān

fēi

niǎo

zhī

yīn

shàng

xià

有飛鳥之象焉,“飛鳥遺之音,不宜上宜下,

shàng

ér

xià

shùn

大吉”,上逆而下順也。

xiàng

yuē

shānshàngyǒu

léi

xiǎo

guò

jūn

xíng

◎《象》曰:山上有雷,小過。君子以行

guò

gōng

sāng

guò

āi

yòng

guò

jiǎn

過乎恭,喪過乎哀,用過乎儉。

chū

liù

fēi

niǎo

xiōng

○初六,飛鳥以凶。

130 周易·下經·小過卦第六十二

xiàngyuēfēiniǎoyǐxiōngbùkěrúhéyě

◎《象》曰:“飛鳥以凶”,不可如何也?

liù

èr

guò

jūn

chén

○六二,過其祖,遇其妣。不及其君,遇其臣,

jiù

无咎。

xiàng

yuē

jūn

chén

guò

◎《象》曰:“不及其君”,臣不可過也。

jiǔ

sān

guò

fáng

zhī

cóng

huòqiāng

zhī

xiōng

○九三,弗過防之,從或戕之,凶。

xiàng

yuē

cóng

huòqiāng

zhī

xiōng

◎《象》曰:“從或戕之”,凶如何也?

jiǔ

jiù

guò

zhī

wǎng

jiè

yòngyǒng

○九四,无咎,弗過遇之。往厲必戒,勿用永

zhēn

貞。

xiàng

yuē

guò

zhī

wèi

dàng

wǎng

◎《象》曰:“弗過遇之”,位不當也。“往

jiè

zhōng

cháng

厲必戒”,終不可長也。

liù

yún

jiāo

gōng

zài

xué

○六五,密雲不雨,自我西郊。公弋取彼在穴。

xiàng

yuē

yún

shàng

◎《象》曰:“密雲不雨”,已上■尚也。

shàng

liù

guò

zhī

fēi

niǎo

zhī

xiōng

shì

wèi

zāi

shěng

○上六,弗遇過之,飛鳥離之,凶。是謂災眚。

xiàng

yuē

guò

zhī

kàng

◎《象》曰:“弗遇過之”,已亢也。

周易·下經·既濟卦第六十三 131

jìjìguàdìliùshísān

既濟卦第六十三

䷾ 水火既濟 離下坎上

shuǐ

huǒ

xià

kǎnshàng

hēng

xiǎo

zhēn

chū

zhōngluàn

○既濟,亨小,利貞。初吉,終亂。

tuàn

yuē

hēng

xiǎo

zhě

hēng

◎《彖》曰:“既濟,亨”,小者亨也。“利

zhēn

gāng

róuzhèng

ér

wèi

dàng

chū

róu

zhōng

貞”,剛柔正而位當也。“初吉”,柔得中也。

zhōngzhǐ

luàn

dàoqióng

終止則亂,其道窮也。

xiàng

yuē

shuǐ

zài

huǒshàng

jūn

◎《象》曰:水在火上,既濟。君子以思

huàn

ér

fáng

zhī

患而豫■預防之。

chū

jiǔ

lún

wěi

jiù

○初九,曳其輪,濡其尾,无咎。

xiàng

yuē

lún

jiù

◎《象》曰:“曳其輪”,義无咎也。

liù

èr

sàng

○六二,婦喪其茀■勿逐,七日得。 髴■紋■髢,

xiàng

yuē

zhōngdào

①②③

wùzhúqīrìdé

◎《象》曰:“七日得”,以中道也。

132 周易·下經·未濟卦第六十四

jiǔsāngāozōngfáguǐfāngsānniánkèzhīxiǎorénwùyòng

○九三,高宗伐鬼方,三年克之,小人勿用。

xiàng

yuē

sān

nián

zhī

bèi

◎《象》曰:“三年克之”,憊■備也。

liù

yǒu

○,繻■𧝄有衣袽■茹■絮,終日戒。

xiàng

yuē

zhōng

jiè

yǒu

suǒ

①②

zhōngrìjiè

◎《象》曰:“終日戒”,有所疑也。

jiǔ

dōng

lín

shā

niú

lín

zhī

yuè

shí

shòu

○九五,東鄰殺牛,不如西鄰之禴祭,實受其

福。

xiàng

yuē

dōng

lín

shā

niú

lín

◎《象》曰:“東鄰殺牛”,不如“西鄰”

zhī

shí

shí

shòu

lái

之時也。“實受其福”,吉大來也。

shàng

liù

shǒu

○上六,濡其首,厲。

xiàng

yuē

shǒu

jiǔ

◎《象》曰:“濡其首,厲”,何可久也?

wèi

guà

liù

shí

未濟卦第六十四

䷿ 火水未濟 坎下離上

huǒ

shuǐ

wèi

kǎn

xià

shàng

周易·下經·未濟卦第六十四 133

wèijìhēngxiǎohúqìjìrúqíwěiwúyōulì

○未濟,亨。小狐汔濟,濡其尾,无攸利。

tuàn

yuē

wèi

hēng

róu

zhōng

xiǎo

◎《彖》曰:“未濟,亨”,柔得中也。“小

wèi

chūzhōng

wěi

yōu

狐汔濟”,未出中也。“濡其尾,无攸利”,不

zhōng

suī

dàng

wèi

gāng

róu

yìng

續終也。雖不當位,剛柔應也。

xiàng

yuē

huǒ

zài

shuǐshàng

wèi

jūn

shèn

◎《象》曰:火在水上,未濟。君子以慎

biàn

fāng

辨物居方。

chū

liù

wěi

lìn

○初六,濡其尾,吝。

xiàng

yuē

wěi

zhī

◎《象》曰:“濡其尾”,亦不知極也。

jiǔ

èr

lún

zhēn

○九二,曳其輪,貞吉。

xiàng

yuē

jiǔ

èr

zhēn

zhōng

xíngzhèng

◎《象》曰:九二“貞吉”,中以行正也。

liù

sān

wèi

zhēngxiōng

shè

chuān

○六三,未濟征凶,利涉大川。

xiàng

yuē

wèi

zhēngxiōng

wèi

dàng

◎《象》曰:“未濟征凶”,位不當也。

jiǔ

zhēn

huǐ

wáng

zhènyòng

guǐ

fāng

sān

nián

yǒushǎng

○九四,貞吉悔亡。震用伐鬼方,三年有賞于

guó

大國■邦。

134 周易·下經·未濟卦第六十四

xiàngyuēzhēnjíhuǐwángzhìxíngyě

◎《象》曰:“貞吉悔亡”,志行也。

liù

zhēn

huǐ

jūn

zhī

guāng

yǒu

○六五,貞吉无悔。君子之光,有孚吉。

xiàng

yuē

jūn

zhī

guāng

huī

◎《象》曰:“君子之光”,其暉吉也。

shàng

jiǔ

yǒu

yǐn

jiǔ

jiù

shǒu

yǒu

shī

○上九,有孚于飲酒,无咎。濡其首,有孚失

shì

是。

xiàng

yuē

yǐn

jiǔ

shǒu

zhī

jié

◎《象》曰:“飲酒”“濡首”,亦不知節

也。

周易·繫辭上傳·第一章 135

zhōuyìxìcíshàngzhuàn

周易·繫辭上傳

zhāng

第一章

tiān

zūn

bēi

qián

kūn

dìng

bēi

gāo

chén

guì

jiàn

wèi

天尊地卑■乾坤定矣。卑高以陳,貴賤位埤,

dòng

jìng

yǒucháng

gāng

róu

duàn

fāng

lèi

qún

fēn

矣。動靜有常,剛柔斷矣。方以類聚,物以羣分,

xiōngshēng

zài

tiānchéngxiàng

zài

chéngxíng

biàn

huà

xiàn

吉凶生矣。在天成象,在地成形,變化見■現矣。

shì

gāng

róu

xiāng

guà

xiāngdàng

zhī

léi

tíng

是故剛柔相摩■八卦相盪■鼓之以雷霆,磨,蕩。

rùn

zhī

fēng

yuè

yùn

xíng

hán

shǔ

qián

dàochéngnán

潤之以風雨。日月運■一寒一暑。乾道成男,違行,

kūn

dàochéng

qián

zhī

tài

shǐ

kūn

zuò

chéng

坤道成女。乾知大■太■泰始,坤作■化成物。

qián

zhī

kūn

jiǎn

néng

zhī

jiǎn

cóng

乾以易知,坤以簡能。易則易知,簡則易從。

zhī

yǒu

qīn

cóng

yǒu

gōng

yǒu

qīn

jiǔ

yǒu

gōng

易知則有親,易從則有功。有親則可久,有功則

jiǔ

xián

rén

zhī

xián

rén

zhī

jiǎn

可大。可久則賢人之德,可大則賢人之業。易簡

136 周易·繫辭上傳·第二章

értiānxiàzhīlǐdéyǐtiānxiàzhīlǐdéérchéngwèihūqízhōng

而天下之理得矣。天下之理得,而■易成位乎其中

矣。

èr

zhāng

第二章

shèngrén

shè

guà

guānxiàng

yān

ér

míng

xiōng

gāng

聖人設卦觀象。繫辭焉,而明吉凶■剛悔■吝。

róu

xiāng

tuī

ér

shēngbiàn

huà

shì

xiōng

zhě

shī

zhī

xiàng

柔相推,而生變化。是故■失得之象也。以吉凶者,

huǐ

lìn

zhě

yōu

zhī

xiàng

biàn

huà

zhě

jìn

tuì

zhī

xiàng

gāng

悔吝者,憂虞之象也。變化者,進退之象也。剛

róu

zhě

zhòu

zhī

xiàng

liù

yáo

zhī

dòng

sān

zhī

柔■晝夜■六爻之動,三極之晝■夜者,剛■柔之象也。

dào

道也。

shì

jūn

suǒ

ér

ān

zhě

zhī

suǒ

是故君子所居而安者,易之序■所樂■象也。變ér

wán

zhě

yáo

zhī

shì

jūnzǐjū

guān

xiàng

ér

wán

而玩■爻之辭也。是故君子居則觀其象而玩翫者,

dòng

guān

biàn

ér

wán

zhān

shì

tiān

yòu

動則觀其變而玩■是以“自天祐 翫其辭,翫其占。■

周易·繫辭上傳·第三章 137

。 佑■右之,吉无不利”■

sānzhāng

zhījíwúbúlì

第三章

tuàn

zhě

yán

xiàng

zhě

yáo

zhě

yán

biàn

zhě

彖■言乎象者也。爻者,言乎變者也。曰者,

xiōng

zhě

yán

shī

huǐ

lìn

zhě

yán

xiǎo

吉凶者,言乎其失得也。悔吝者,言■存乎其小疵

jiù

zhě

shàn

guò

也。无咎者,善補過也。

shì

liè

guì

jiàn

zhě

cún

wèi

xiǎo

zhě

cún

guà

是故列貴賤者,存乎位。齊小大者,存乎卦。

biàn

xiōng

zhě

cún

yōu

huǐ

lìn

zhě

cún

jiè

zhèn

jiù

辯吉凶者,存乎辭。憂悔吝者,存乎介。震无咎

zhě

cún

huǐ

shì

guà

yǒu

xiǎo

yǒu

xiǎn

者,存乎悔。是故卦有小大,■辭也而辭有險易。

zhě

zhǐ

suǒ

zhī

者,各指其所之。

tiān

zhǔn

néng

lún

tiān

zhī

dào

yǎng

guān

易與天地準,故能彌綸天地■仰以觀下之道。

tiān

wén

chá

shì

zhī

yōu

míng

zhī

于■俯以察于■是故知幽明之故。 於天文,觀■於地理,

138 周易·繫辭上傳·第四章

yuánshǐfǎnzhōnggùzhīsǐshēngzhīshuō

原始反■及終,故知死生之説。

zhāng

第四章

jīng

wéi

yóu

hún

wéi

biàn

shì

zhī

guǐ

shén

zhī

qíngzhuàng

精氣爲物,遊魂爲變。是故知鬼神之情狀。

tiān

xiāng

wéi

zhì

zhōu

wàn

ér

dào

tiān

與天地相似,故不違。知■而道濟天智周乎萬物,

xià

guò

pángxíng

ér

liú

tiān

zhī

mìng

下,故不過。旁行而不流■樂■故不留,變天知命,

yōu

ān

dūn

rén

néng

ài

fàn

wéi

tiān

zhī

huà

ér

憂。安土敦乎仁,故能愛。範圍■犯■違天地之化而

guò

chéngwàn

ér

tōng

zhòu

zhī

dào

ér

zhī

不過,曲成萬物而不遺,通乎■于晝夜之道而知,

shén

fāng

ér

故神无方而易无體。

yīn

yáng

zhī

wèi

dào

zhī

zhě

shàn

chéng

zhī

zhě

xìng

一陰一陽之謂道,繼之者善也,成之者性也。

rén

zhě

jiàn

zhī

wèi

zhī

rén

zhì

zhě

jiàn

zhī

wèi

zhī

zhì

bǎi

xìng

仁者見之謂之仁,知■百姓日智者見之謂之知■智。

yòng

ér

zhī

jūn

zhī

dào

xiǎn

用而不知,故君子之道鮮矣。

周易·繫辭上傳·第五章 139

dìwǔzhāng

第五章

xiǎn

zhū

rén

cáng

zhū

yòng

wàn

ér

shèngrén

tóng

yōu

顯諸仁,藏■鼓萬物而不與聖人同憂,臧諸用。

shèng

zhì

zāi

yǒu

zhī

wèi

xīn

zhī

wèishèng

盛德大業至矣哉!富有之謂大業,日新之謂盛德。

shēngshēng

zhī

wèi

chéng

xiàng

zhī

wèi

qián

xiào

zhī

wèi

kūn

生生之謂易。成■效■極盛象之謂乾,爻法之謂坤。

shù

zhī

lái

zhī

wèi

zhān

tōng

biàn

zhī

wèi

shì

yīn

yáng

zhī

wèi

shén

數知來之謂占,通變之謂事。陰陽不測之謂神。

guǎng

yán

yuǎn

夫易,廣矣,大矣。以言乎■以于遠則不禦,

yán

ěr

jìng

ér

zhèng

yán

tiān

zhī

jiān

bèi

言乎■以言乎■ 于邇則靜而正,于天地之間■閒則備矣。

qián

jìng

zhuān

dòng

zhí

shì

shēngyān

夫乾,其靜也專■其動也直,是以大生焉。塼,

kūn

jìng

dòng

shì

guǎngshēngyān

guǎng

夫坤,其靜也翕,其動也闢,是以廣生焉。廣大

pèi

tiān

biàn

tōng

pèi

shí

yīn

yáng

zhī

pèi

yuè

jiǎn

zhī

配天地,變通配四時。陰陽之義配日月,易簡之

shàn

pèi

zhì

善配至德。

yuē

zhì

shèngrén

suǒ

子曰:“易其至矣乎■于?夫易,聖人■之所以

140 周易·繫辭上傳·第六章

chóngdéérguǎngyèyězhìchónglǐbēichóngxiàotiānbēifǎ

崇德而廣業也。知■崇效天,卑法智崇禮■體卑■埤。

tiān

shè

wèi

ér

xíng

zhōng

chéngxìng

cún

cún

地。天地設位,而易行乎■成性存存,于其中矣。

dào

zhī

mén

道義之門。”

liù

zhāng

第六章

shèngrén

yǒu

jiàn

tiān

xià

zhī

聖人有以見天下之賾■册■嘖。而擬諸其形

róng

xiàng

shì

wèi

zhī

xiàng

shèngrén

yǒu

jiàn

tiān

xià

zhī

①②

érnǐzhūqíxíng

容,象其物宜,是故謂之象。聖人有以見天下之

dòng

ér

guān

huì

tōng

xíng

diǎn

動。而觀其會通,以行其典禮■繫辭等■禮■典■體,

yān

duàn

xiōng

shì

wèi

zhī

yáo

yán

tiān

xià

zhī

zhì

①②

xìcí

焉以斷其吉凶,是故謂之爻。言天下之至賾■册②

ér

yán

tiān

xià

zhī

zhì

dòng

嘖,而不可惡■亞也。言天下之至動■賾■册■嘖,■

luàn

zhī

ér

hòu

yán

zhī

ér

hòu

dòng

①②③

ér

而不可亂也。擬之而後言,議■擬議儀之而後動,

chéng

biàn

huà

儀以成其變化。 ■

周易·繫辭上傳·第七章 141

mínghèzàiyīnqízǐhèzhīwǒyǒuhǎojuéwú

“鳴鶴■其子和之。我有好爵,吾鶴■鳴在陰,

ěr

與爾靡■”子曰:“君子居其室,出其縻■䌕■劘之。

yán

shàn

qiān

zhī

wài

yìng

zhī

kuàng

ěr

zhě

shì

①②③

zhīzǐyuējūnzǐjūqíshìchūqí

言善,則千里之外應之,況其邇者乎■于?居其室,

chū

yán

shàn

qiān

zhī

wài

wéi

zhī

kuàng

ěr

zhě

出其言不善,則千里之外違之,況其邇者乎■于?

yán

chū

shēn

jiā

mín

xíng

ěr

jiàn

yuǎn

言出乎■加乎■行發乎■見乎■于身,于民。于邇,于遠。

yán

xíng

jūn

zhī

shū

shū

zhī

róng

zhī

zhǔ

yán

言行,君子之樞機。樞機之發,榮辱之主也。言

xíng

jūn

zhī

suǒ

dòng

tiān

shèn

行,君子之所以動天地也,可不慎乎■于?”

tóng

rén

xiān

háo

táo

ér

hòu

xiào

yuē

jūn

zhī

dào

“同人先號咷■”子曰:“君子之道,啕而後笑。

huò

chū

huò

chǔ

huò

huò

èr

rén

tóng

xīn

duàn

jīn

tóng

或出或處,或默或語。二人同心,其利斷金。同

xīn

zhī

yán

xiù

lán

心之言,其臭■” 嗅如蘭。

zhāng

第七章

142 周易·繫辭上傳·第七章

chūliùjièyòngbáimáowújiùzǐyuēgǒucuò

“初六,藉用白茅,无咎。”子曰:“苟錯■措zhū

ér

jiè

zhī

yòng

máo

jiù

zhī

yǒu

shèn

zhī

zhì

諸地而可矣。藉之用茅,何咎之有?慎之至也。

máo

zhī

wéi

ér

yòng

zhòng

shèn

shù

wǎng

夫茅之爲物薄,而用可重也。慎■順斯術也以往,

suǒ

shī

其无所失矣。”

láo

qiān

jūn

yǒuzhōng

yuē

láo

ér

“勞謙■君子有終,吉。”子曰:“勞而不嗛,

yǒu

gōng

ér

hòu

zhī

zhì

gōng

xià

rén

zhě

伐,有功而不德■厚之至也。語以其功下人者置,

yánshèng

yán

gōng

qiān

zhě

zhì

gōng

cún

wèi

zhě

也。德言盛,禮言恭。謙也者,致恭以存其位者

也。”

kàng

lóng

yǒu

huǐ

yuē

guì

ér

wèi

gāo

ér

mín

“亢龍有悔。”子曰:“貴而无位,高而无民,

xián

rén

zài

xià

wèi

ér

shì

dòng

ér

yǒu

huǐ

賢人在下位而无輔,是以動而有悔也。”

chū

tíng

jiù

yuē

luàn

zhī

suǒshēng

“不出户庭,无咎。”子曰:“亂之所生也,

yán

wéi

jiē

jūn

shī

chén

chén

shī

shēn

則言語以爲階■君不密則失臣,臣不密則失身,機。

shì

hài

chéng

shì

jūn

shèn

ér

chū

幾事不密則害成。是以君子慎密而不出也。”

周易·繫辭上傳·第八章 143

zǐyuēzuòyìzhěqízhīdàohūyì

子曰:‚作■者,其知盜■《易》爲《易》盗乎?

yuē

qiě

chéng

zhì

kòu

zhì

zhě

xiǎo

rén

zhī

shì

曰:‘負且乘,致寇■’負也者,小人之事也。戎至。

chéng

zhě

jūn

zhī

xiǎo

rén

ér

chéngjūn

zhī

dào

乘也者,君子之器也。小人而乘君子之器,盜■盗sī

duó

zhī

shàngmàn

xià

bào

dào

zhī

màncáng

huì

思奪之矣。上慢下暴,盜■慢藏誨■盗思伐之矣。悔dào

róng

huì

yín

yuē

qiě

chéng

zhì

kòu

盜■冶■《易》曰:‘負且乘,致寇盗,野容誨■悔淫。

zhì

dào

zhī

zhāo

,盜■‛ 戎至’盗之招也。■

zhāng

第八章

yǎn

zhī

shù

shí

yòng

shí

yòu

jiǔ

fēn

érwéi

èr

大衍之數五十,其用四十有■分而爲二又九。

xiàngliǎng

guà

xiàng

sān

shé

zhī

xiàng

shí

guī

以象兩。掛一以象三。揲之以四以象四時。歸奇

xiàng

rùn

suì

zài

rùn

zài

ér

hòu

guà

tiān

shù

于扐以象閏。五歲再閏,故再扐而後掛■天數卦。

shù

wèi

xiāng

ér

yǒu

tiān

shù

èr

shí

yòu

五,地數五,五位相得而各有合。天數二十■卄有

144 周易·繫辭上傳·第九章

wǔdìshùsānshífántiāndìzhīshùwǔshíyòuwǔcǐ

地數三十■凡天地之數五十有■此又五,卅。又五,■

suǒ

chéngbiàn

huà

ér

xíng

guǐ

shén

qián

zhī

èr

bǎi

shí

yòu

所以成變化而行鬼神也。乾之策■二百一十有册,

liù

kūn

zhī

bǎi

shí

yòu

fán

sān

bǎi

yòu

liù

坤之策■百四十有■凡三百有■又六。册,又四。又六■

shí

dāng

zhī

èr

piān

zhī

wàn

yòu

qiān

bǎi

èr

十,當期之日。二篇之策■萬有■册,又一千五百二

shí

dāng

wàn

zhī

shù

shì

yíng

ér

chéng

shí

yòu

十,當萬物之數也。是故四營而成易,十有■又八

biàn

ér

chéngguà

變而成卦。

guà

ér

xiǎochéng

yǐn

ér

shēn

zhī

chù

lèi

ér

zhǎng

zhī

tiān

八卦而小成,引而伸■觸類而長之,天信之,

xià

zhī

néng

shì

xiǎn

dào

shén

xíng

shì

chóu

zuò

下之能事畢矣。顯道神德行,是故可與酬酢■醋,

yòu

shén

可與祐■侑神矣。

jiǔ

zhāng

第九章

yuē

zhī

biàn

huà

zhī

dào

zhě

zhī

shén

zhī

suǒ

wéi

子曰:“知變化之道者,其知神之所爲乎?

周易·繫辭上傳·第九章 145

yìyǒushèngrénzhīdàosìyānyǐyánzhěshàngqícíyǐdòngzhě

易有聖人■以言者尚其辭,以動者君■子之道四焉:

shàng

biàn

yǐzhì

zhěshàng

xiàng

yǐbǔ

shì

zhěshàng

zhān

尚其變,以制器者尚其象,以卜筮者尚其占。”

shì

jūn

jiāng

yǒu

wéi

jiāng

yǒu

xíng

wèn

yān

ér

是以■將有行也,問焉而以故君子將有爲也,

yán

shòumìng

xiǎng

yǒu

yuǎn

jìn

yōu

shēn

suì

zhī

lái

言。其受命也如響■无有遠近幽深,遂知來物。嚮,

fēi

tiān

xià

zhī

zhì

jīng

shú

néng

sān

biàn

cuò

非天下之至精,其孰能與于■錯於此?參伍以變,

zōng

shù

tōng

biàn

suìchéngtiān

xià

zhī

wén

shù

綜其數。通其變,遂成天下■極其數,地之文■爻。

suì

dìng

tiān

xià

zhī

xiàng

fēi

tiān

xià

zhī

zhì

biàn

shú

néng

遂定天下之象。非天下之至變,其孰能與于■於此?

wéi

rán

dòng

gǎn

ér

suì

tōng

tiān

xià

zhī

易无思也,无爲也,寂然不動,感而遂通天下之

fēi

tiān

xià

zhī

zhì

shén

shú

néng

故。非天下之至神,其孰能與于■於此?

shèngrén

zhī

suǒ

shēn

ér

yán

wéi

shēn

夫易,聖人之所以極深而研■唯深揅幾■機也。

néngtōng

tiān

xià

zhī

zhì

wéi

néngchéngtiān

xià

zhī

也,故能通天下之志。唯幾■故能成天下之 機也,

146 周易·繫辭上傳·第十章

wùwéishényěgùbùjíérsùbùxíngérzhìzǐyuēyì

務。唯神也,故不疾而速,不行而至。子曰:“易

yǒushèngrén

zhī

dào

yān

zhě

zhī

wèi

有聖人之道四焉”者,此之謂也。

shízhāng

第十章

tiān

èr

tiān

sān

tiān

liù

tiān

天一,地二;天三,地四;天五,地六;天

tiān

jiǔ

shí

七,地八;天九,地十。

yuē

wéi

zhě

fúyìkāi

子曰:“夫易,何爲者■開■而■作也?夫易,闓物

chéng

mào

tiān

xià

zhī

dào

ér

zhě

shì

shèngrén

成務,冒天下之道,如斯而已者也。”是故聖人

tōng

tiān

xià

zhī

zhì

dìng

tiān

xià

zhī

duàn

tiān

xià

zhī

以通天下之志,以定天下之業,以斷天下之疑。

shì

shī

zhī

yuán

ér

shén

guà

zhī

fāng

zhì

liù

是故蓍之德圓■卦之德方以知■六員而神,智,

yáo

zhī

gòng

爻之義易以貢■聖人以此洗■退藏于工■功。先心,

xiōng

mín

tónghuàn

shén

zhī

lái

zhì

cáng

wǎng

①②

shèngrényǐcǐxǐxīntuìcángyú

吉凶與民同患。神以知來,知■於密,智以藏■臧往。■

shú

néng

zāi

zhī

cōng

míng

ruì

zhì

shén

ér

其孰能與■古之聦■神武而不 於此哉!聰明睿知■智,

周易·繫辭上傳·第十一章 147

shāzhěfúshìyǐmíngyútiānzhīdàoércháyúmínzhīgù

殺者夫!是以明于■而察于■於天之道,於民之故,

shì

xīng

shén

qián

mín

yòng

shèngrén

zhāi

jiè

shénmíng

是興神物,以前民用。聖人以此齊■以神明齋戒,

fú其德夫。

shì

wèi

zhī

kūn

wèi

zhī

qián

wèi

是故闔户謂之坤,闢户謂之乾。一闔一闢謂

zhī

biàn

wǎng

lái

qióng

wèi

zhī

tōng

xiàn

nǎi

wèi

zhī

xiàng

xíng

nǎi

wèi

之變,往來不窮謂之通。見■形乃謂現乃謂之象,

zhī

zhì

ér

yòng

zhī

wèi

zhī

yòng

chū

mín

xián

yòng

zhī

wèi

之器。制而用之謂之法,利用出入,民咸用之謂

zhī

shén

之神。

shí

zhāng

第十一章

shì

yǒu

tài

shìshēngliǎng

liǎng

shēng

xiàng

是故易有太■是生兩儀。兩儀生四象,大極,

xiàngshēng

guà

guà

dìng

xiōng

xiōngshēng

四象生八卦。八卦定吉凶,吉凶生大業。

shì

xiàng

tiān

biàn

tōng

shí

xuán

是故法象莫大乎天地。變通莫大乎四時。縣

xiàng

zhù

míng

yuè

chónggāo

guì

bèi

莫大乎日月。崇高莫大乎富貴。備物 懸象著明,■

148 周易·繫辭上傳·第十一章

zhìyònglìchéngqìyǐwéitiānxiàlìmòdàhūshèngréntànzé

致用,立成器以爲天下利,莫大乎聖人。探賾

suǒ

yǐn

gōu

shēn

zhì

yuǎn

dìng

tiān

xià

zhī

xiōng

chéngtiān

鉤■以定天下之吉凶,成天册■嘖索隱,鈎深致遠,■

xià

zhī

wěi

wěi

zhě

shī

guī

下之亹亹■娓■娓者,莫大■善乎蓍龜。

shì

tiānshēngshén

shèngrén

zhī

tiān

biàn

huà

shèngrén

是故天生神物,聖人則之。天地變化,聖人

xiào

zhī

tiān

chuíxiàng

xiàn

xiōng

shèngrén

xiàng

zhī

chū

效之。天垂象,見■聖人象之。河出圖,現吉凶,

luò

chū

shū

shèngrén

zhī

yǒu

xiàng

suǒ

shì

洛■聖人則之。易有四象,所以示也。繫雒出書,

yān

suǒ

gào

dìng

zhī

xiōng

suǒ

duàn

辭焉,所以告也。定之以吉凶,所以斷也。

yuē

tiān

yòu

《易》曰:‚自天祐■吉无不利。‛佑■右之,

yuē

yòu

①②

zhījíwúbúlì

子曰:‚祐■助也。天之所助者,順也。佑■右者,

rén

zhīsuǒ

zhù

zhě

xìn

xìn

shùn

yòu

shàngxián

①②

zhězhùyětiānzhīsuǒzhùzhěshùnyě

人之所助者,信也。履信思乎順,又■有以尚賢也。

shì

tiān

yòu

是以‘自天祐■‛ 佑■右之,吉无不利’也。

①②

zhījíwúbúlìyě

周易·繫辭上傳·第十二章 149

dìshíèrzhāng

第十二章

yuē

shū

jìn

yán

yán

jìn

rán

shèngrén

zhī

子曰:“書不盡言,言不盡意。”然則聖人之

jiàn

意,其不可見乎?

yuē

shèngrén

xiàng

jìn

shè

guà

jìn

qíng

wěi

子曰:“聖人立象以盡意,設卦以盡情僞,

yān

jìn

yán

biàn

ér

tōng

zhī

jìn

zhī

zhī

繫辭焉以盡其言,變而通之以盡利,鼓之舞之以

jìn

shén

qián

kūn

zhī

yùn

qián

kūnchéng

liè

ér

盡神。”乾坤,其易之緼邪■耶?乾坤成列,而易

zhōng

qián

kūn

huǐ

jiàn

jiàn

立乎其中矣。乾坤毁,則无以見易。易不可見,

qián

kūn

huò

則乾坤或■成幾乎息矣。

shì

xíng

ér

shàngzhě

wèi

zhī

dào

xíng

ér

xià

zhě

wèi

zhī

huà

是故形而上者謂之道,形而下者謂之器。化

ér

cái

zhī

wèi

zhī

biàn

tuī

ér

xíng

zhī

wèi

zhī

tōng

ér

cuò

zhī

而裁■推而行之謂之通。舉而錯■財之謂之變,措之

tiān

xià

zhī

mín

wèi

zhī

shì

天下之民,謂之事業。

shì

xiàng

shèngrén

yǒu

jiàn

tiān

xià

zhī

是故夫象,聖人有以見天下之■ 至賾■册■嘖,

①②

150 周易·繫辭上傳·第十二章

érnǐzhūqíxíngróngxiàngqíwùyíshìgùwèizhīxiàngshèngrényǒu

而擬諸其形容,象其物宜,是故謂之象。聖人有

jiàn

tiān

xià

zhī

dòng

ér

guān

huì

tōng

xíng

diǎn

以見天下之動,而觀其會通,以行其典禮。繫辭

yān

duàn

xiōng

shì

wèi

zhī

yáo

tiān

xià

zhī

焉以斷其吉凶,是故謂之爻。極天下之賾■册■嘖zhě

cún

guà

tiān

xià

zhī

dòng

zhě

cún

huà

ér

cái

①②

者,存乎卦。鼓天下之動者,存乎辭。化而裁■財zhī

cún

biàn

tuī

ér

xíng

zhī

cún

tōng

shén

ér

míng

zhī

cún

之存乎變,推而行之存乎通。神而明之,存乎其

rén

ér

chéngzhībù

yán

ér

xìn

cún

xíng

人。默而成之,不言而信,存乎德行。

周易·繫辭下傳·第一章 151

zhōuyìxìcíxiàzhuàn

周易·繫辭下傳

zhāng

第一章

guàchéng

liè

xiàng

zài

zhōng

yīn

ér

chóng

zhī

yáo

zài

八卦成列,象在其中矣。因而重之,爻在其

zhōng

gāng

róu

xiāng

tuī

biàn

zài

zhōng

yānér

mìng

zhī

中矣。剛柔相推,變在其中矣。繫辭焉而命■明之,

dòng

zài

zhōng

動在其中矣。

xiōng

huǐ

lìn

zhě

shēng

dòng

zhě

gāng

róu

zhě

běn

zhě

吉凶悔吝者,生乎動者也。剛柔者,立本者

biàn

tōng

zhě

shí

zhě

xiōng

zhě

zhēnshèng

zhě

也。變通者,𧼈■貞勝■趋■趣時者也。吉凶者,稱者

tiān

zhī

dào

zhēnguān

zhě

yuè

zhī

dào

zhēnmíng

zhě

也。天地之道,貞觀者也。日月之道,貞明者也。

tiān

xià

zhī

dòng

zhēn

zhě

天下之動,貞夫■於一者也。

qián

què

rán

shì

rén

kūn

tuí

夫乾,確然示人易矣。夫坤,隤■退■安然示

rén

jiǎn

yáo

zhě

xiào

zhě

xiàng

zhě

xiàng

zhě

①②

ránshì

人簡矣。爻也者,效此者也。象也者,像■象此者

152 周易·繫辭下傳·第二章

yěyáoxiàngdònghūnèijíxiōngxiànhūwàigōngyèxiànhūbiàn

也。爻象動乎内,吉凶見■功業見■現乎外。現乎變,

shèngrén

zhī

qíng

xiàn

聖人之情見■現乎辭。

tiān

zhī

yuēshēng

shèngrén

zhī

bǎo

yuē

wèi

天地之大德曰生,聖人之大寶■何以保曰位。

shǒu

wèi

yuē

rén

rén

yuē

cái

cái

zhèng

jìn

守位?曰仁■何以聚人?曰財。理財正辭,禁人。

mín

wéi

fēi

yuē

民爲非,曰義。

èr

zhāng

第二章

zhě

páo

古者包■仰則觀象庖■伏犧■戲氏之王天下也,

tiān

guān

guānniǎo

shòu

zhī

wén

zhī

①②

xīshìzhīwàngtiānxiàyěyǎngzéguānxiàng

于■俯則觀法于■觀鳥獸之文,與地之於天,於地。

jìn

zhū

shēn

yuǎn

zhū

shì

shǐ

zuò

guà

宜。近取諸身,遠取諸物。于■以於是始作八卦,

tōngshénmíng

zhī

lèi

wàn

zhī

qíng

zuò

jié

shéng

ér

wéi

wǎng

通神明之德,以類萬物之情。作結繩而爲罔■网罟,

tián

gài

zhū

以佃■畋■田以漁■魚,蓋取諸離。

周易·繫辭下傳·第二章 153

páo

包■神農氏作。斲木爲耜,庖■伏犧■戲氏没■殁,

róu

wéi

lěi

lěi

nòu

zhī

jiào

tiān

xià

gài

①②

xīshìmòshénnóngshìzuòzhuómùwéisì

揉■煣木爲耒■爲■之■耒■耨。耒耨之利,以教天下,蓋

zhū

zhōngwéi

shì

zhì

tiān

xià

zhī

mín

tiān

xià

zhī

huò

取諸益。日中爲市,致天下之民,聚天下之貨。

jiāo

ér

tuì

suǒ

gài

zhū

shì

交易而退,各得其所,蓋取諸噬嗑。

shénnóng

shì

huáng

yáo

shùn

shì

zuò

tōng

biàn

神農氏没■黄帝、堯、舜氏作。通其變,殁,

shǐ

mín

juàn

shén

ér

huà

zhī

shǐ

mín

zhī

qióng

biàn

biàn使民不倦。神而化之,使民宜之。易窮則變,變zétōngtōng

jiǔ

shì

tiān

yòu

則通,通則久。是以“自天祐■吉无不佑■右之,

①②

zhījíwúbú

利”■也。

huáng

yáo

shùn

chuí

cháng

ér

tiān

xià

zhì

gài

zhū

qián

黄帝、堯、舜,垂衣裳而天下治,蓋取諸乾、

kūn

坤。

wéi

zhōu

yǎn

wéi

zhōu

zhī

刳■挎木爲舟,剡■掞木爲楫■檝。舟楫■檝之利,

tōng

zhìyuǎnyǐlìtiānxiàgài

zhū

huàn

以濟不通,致遠以利天下,蓋取諸涣。

1 周易·繫辭下傳·第二章

fúniúchéngmǎyǐnzhòngzhìyuǎnyǐlìtiānxiàgàiqǔzhūsuí

服牛乘馬,引重致遠,以利天下,蓋取諸隨。

chóngmén

tuò

dài

bào

gài

zhū

重門擊柝■𣟄,以待暴■虢客,蓋取諸豫。

duàn

wéi

chǔ

jué

wéi

jiù

jiù

chǔ

zhī

wàn

mín

斷木爲杵,掘■臼杵之利,萬民以闕地爲臼。

gài

zhū

xiǎo

guò

濟,蓋取諸小過。

xián

wéi

yǎn

wéi

shǐ

shǐ

zhī

wēi

tiān

弦木爲弧,剡■弧矢之利,以威天掞木爲矢。

xià

gài

zhū

kuí

下,蓋取諸睽。

shàng

xué

ér

chǔ

hòu

shìshèngrén

zhī

gōng

shì

上古穴居而野處。後世聖人,易之以宫室。

shàngdòng

xià

dài

fēng

gài

zhū

dàzhuàng

上棟下宇,以待風雨,蓋取諸大壯。

zhī

zàng

zhě

hòu

zhī

xīn

zàng

zhī

zhōng

fēng

古之葬者,厚衣之以薪,葬之中野,不封不

shù

sāng

shù

hòu

shìshèngrén

zhī

guān

guǒ

gài

zhū

樹,喪期无數。後世聖人,易之以棺椁,蓋取諸

guò

大過。

shàng

jié

shéng

ér

zhì

hòu

shìshèngrén

zhī

shū

bǎi

上古結繩而治。後世聖人,易之以書契。百

guān

zhì

wàn

mín

chá

gài

zhū

guài

官以治,萬民以察,蓋取諸夬。

周易·繫辭下傳·第三章 155

dìsānzhāng

第三章

shì

zhě

xiàng

xiàng

zhě

xiàng

tuàn

zhě

是故易者,象也。象也者,像■彖者,象■擬也。

cái

yáo

zhě

xiào

tiān

xià

zhī

dòng

zhě

shì

xiōngshēng

材■爻也者,效天下之動者也。是故吉凶生裁也。

ér

huǐ

lìn

zhù

yáng

guà

duō

yīn

yīn

guà

duō

yáng

而悔吝著也。陽卦多陰,陰卦多陽,其故何也?

yáng

guà

yīn

guà

ǒu

xíng

yáng

jūn

ér

èr

mín

陽卦奇,陰卦耦。其德行何也?陽一君而二民,

jūn

zhī

dào

yīn

èr

jūn

ér

mín

xiǎo

rén

zhī

dào

君子之道也。陰二君而一民,小人之道也。《易》

yuē

chōngchōng

wǎng

lái

péngcóng

ěr

曰:“憧憧■” 𢝆■𢝆往來,朋從爾思。

yuē

tiān

xià

tiān

xià

tóng

guī

ér

shū

子曰:“天下何思何慮?天下同歸而殊塗■途,

zhì

ér

bǎi

tiān

xià

wǎng

yuè

lái

yuè

wǎng

一致而百慮,天下何思何慮?日往則月來,月往

lái

yuè

xiāng

tuī

ér

míngshēngyān

hán

wǎng

shǔ

lái

shǔ

wǎng

則日來,日月相推而明生焉。寒往則暑來,暑往

hán

lái

hán

shǔ

xiāng

tuī

ér

suìchéngyān

wǎng

zhě

則寒來,寒暑相推而歲成焉。往者屈■詘■誳也,

lái

zhě

shēn

①②

來者信■屈■尺蠖 伸也,詘■誳信■伸相感而利生焉。

①②

shēnxiānggǎnérlìshēngyānchǐhuò

156 周易·繫辭下傳·第四章

zhīqū

之屈■以求信■龍蛇之蟄,以存■詘■誳,伸也。全身

jīng

shén

zhì

yòng

yòng

ān

shēn

chóng

①②

yǐqiúshēnyělóngshézhīzhéyǐcúnshēn

也。精義入神,以致用也。利用安身,以崇德也。

guò

wǎng

wèi

zhī

huò

zhī

qióngshén

zhī

huà

zhī

shèng

過此■未之或知也。窮神知化,德之盛也。” 而以往,

zhāng

第四章

yuē

kùn

shí

《易》曰:“困于石,據于蒺蔾■藜。入于其

gōng

jiàn

xiōng

yuē

fēi

suǒ

kùn

ér

kùn

yān

míng

宫,不見其妻,凶。”子曰:“非所困而困焉,名

fēi

suǒ

ér

yān

shēn

wēi

qiě

wēi

必辱。非所據而據焉,身必危。既辱且危,死期

jiāng

zhì

jiàn

其將至,妻其可得見邪■耶?” ■

yuē

gōngyòng

shè

sǔn

gāo

yōng

zhī

shàng

huò

zhī

《易》曰:“公用射隼于高墉■庸之上,獲之

yuē

sǔn

zhě

qín

gōng

shǐ

zhě

无不利。”子曰:“隼者,禽也。弓矢者,器也。

shè

zhī

zhě

rén

jūn

cáng

shēn

dài

shí

ér

dòng

射之者,人也。君子藏器于■待時而動,何 於身,

周易·繫辭下傳·第四章 157

búlìzhīyǒudòngérbúkuòshìyǐchūéryǒuhuòyǔchéngqì

不利之有。動而不括,是以出而有獲,何語成器■

ér

dòng

zhě

而動者也。‛

yuē

xiǎo

rén

chǐ

rén

wèi

jiàn

子曰:‚小人不恥不仁,不畏不義,不見利

quàn

wēi

chéng

xiǎochéng

ér

jiè

xiǎo

rén

不勸■不威不懲■小懲■此小人動,徵。徵而大誡■戒,

zhī

yuē

jiào

miè

zhǐ

jiù

之福也。《易》曰:‘屨■无咎。’此履校滅趾■止,

zhī

wèi

之謂也。‛

shàn

chéngmíng

è

miè

‚善不積,不足以成名。惡不積,不足以滅

shēn

xiǎo

rén

xiǎo

shàn

wéi

ér

wéi

xiǎo

è

wéi

shāng

身。小人以小善爲无益而弗爲也,以小惡爲无傷

ér

è

ér

yǎn

而弗去也。故惡積而不可揜■罪大而不可掩■弇,

jiě

yuē

jiào

miè

ěr

xiōng

①②

zuìdàérbùkě

解。《易》曰:‘何■’‛ 荷校滅耳,凶。

yuē

wēi

zhě

ān

wèi

zhě

wáng

zhě

bǎo

cún

子曰:‚危者,安其位者也。亡者,保其存

zhě

luàn

zhě

yǒu

zhì

zhě

shì

jūn

ān

ér

wàng

wēi

者也。亂者,有其治者也。是故君子安而不忘危,

cún

ér

wàngwáng

zhì

ér

wàngluàn

shì

shēn

ān

ér

guó

jiā

bǎo

存而不忘亡,治而不忘亂,是以身安而國家可保

158 周易·繫辭下傳·第四章

yěyìyuēqíwángqíwángxìyúbāosāng

也。《易》曰:‘其亡其亡,繫于苞■’‛ 包桑。

yuē

ér

wèi

zūn

zhì

xiǎo

ér

móu

子曰:‚德薄而位尊,知■智小■少而謀大,力

xiǎo

ér

rènzhòng

xiǎn

yuē

dǐng

zhé

小■鮮■《易》曰:‘鼎折足,少而任重,尟不及矣。

gōng

xíng

xiōng

yán

shēng

rèn

覆公餗,其形■’言不勝其任也。‛ 刑渥■剭,凶。

yuē

zhī

shén

jūn

shàngjiāo

chǎn

xià

子曰:‚知幾,其神乎?君子上交不諂,下

jiāo

zhī

zhě

dòng

zhī

wēi

zhī

xiān

xiàn

交不瀆,其知幾乎?幾者,動之微,吉之先見■現zhě

jūn

jiàn

ér

zuò

zhōng

yuē

jiè

者也。君子見幾而作,不俟終日。《易》曰:‘介

不終日,貞吉。’介■砎■扴于石,砎■扴如石焉,■

duàn

shí

jūn

zhī

wēi

zhī

zhāng

zhī

róu

zhī

yúshíbùzhōngrìzhēnjíjiè

①②

rúshíyān

nìngyòngzhōng

寧用終日,斷可識矣。君子知微知彰■知柔知章,

gāng

wàn

zhī

wàng

剛,萬夫之望。‛

yuē

yán

shì

zhī

dài

shù

yǒu

shàn

子曰:‚颜氏之子,其殆庶幾乎!有不善,

wèicháng

zhī

zhī

zhī

wèicháng

xíng

yuē

未嘗不知。知之,未嘗復行也。《易》曰:‘不

周易·繫辭下傳·第五章 159

yuǎnfùwúzhī

遠復,无祗■’‛ 祇■禔■㩼悔,元吉。

tiān

yīn

yùn

①②③

huǐyuánjí

‚天地絪緼■萬物化醇。男女構氤■氲■壹■㚃,

jīng

wàn

huàshēng

yuē

sān

rén

xíng

sǔn

①②

wànwùhuàchúnnánnǚgòu

《易》曰:‘三人行,則損搆精,■而萬物化生。■

rén

rén

xíng

yǒu

yán

zhì

一人。一人行,則得其友。’言致一也。‛

yuē

jūn

ān

shēn

ér

hòu

dòng

xīn

ér

hòu

子曰:‚君子安其身而後動,易其心而後語,

dìng

jiāo

ér

hòu

qiú

jūn

xiū

sān

zhě

quán

wēi

dòng

定其交而後求。君子脩此三者,故全也。危以動,

mín

mín

yìng

jiāo

ér

qiú

則民不與也。懼以語,則民不應也。无交而求,

mín

zhī

shāng

zhī

zhě

zhì

yuē

則民不與也。莫之與,則傷之者至矣。《易》曰:

zhī

huò

zhī

xīn

héng

xiōng

‘莫益之,或擊之。立心勿恆,凶。’‛

zhāng

第五章

yuē

qián

kūn

zhī

mén

qián

yáng

子曰:‚乾坤,其易之門■乾■陽户邪■耶?‛坤,

kūn

yīn

yīn

yáng

ér

gāng

róu

yǒu

物也。坤,陰物也。陰陽合德而剛柔有體,以體

160 周易·繫辭下傳·第六章

tiāndìzhīzhuànyǐtōngshénmíngzhīdéqíchēngmíngyězáérbúyuè

天地之撰,以通神明之德。其稱名也,雜而不越。

lèi

shuāi

shì

zhī

于■於稽其類,其衰世之意邪■耶?

zhāng

wǎng

ér

chá

lái

ér

wēi

xiǎn

chǎn

yōu

kāi

ér

dāng

夫易,彰■而微顯闡幽,開而當章往而察來,

míng

biàn

zhèngyán

duàn

bèi

chēngmíng

xiǎo

名。辨■正言,斷辭,則備矣。其稱名也小,辯物,

lèi

zhǐ

yuǎn

wén

yán

ér

zhòng

其取類也大。其旨遠,其辭文,其言曲而中,其

shì

ér

yǐn

yīn

èr

mín

xíng

míng

shī

zhī

bào

事肆而隱。因貳以濟民行,以明失得之報。

liù

zhāng

第六章

zhī

xīng

zhōng

zuò

zhě

《易》之興也,其于■《易》者,於中古乎?作

yǒu

yōu

huàn

其有憂患乎?

shì

zhī

qiān

zhī

bǐng

是故履,德之基也。謙,德之柄也。復,德

zhī

běn

héng

zhī

sǔn

zhī

xiū

之本也。恆,德之固也。損,德之脩■益,循也。

zhī

kùn

zhī

biàn

jǐng

zhī

xùn

德之裕也。困,德之辨■井,德之地也。巽, 辯也。

周易·繫辭下傳·第七章 161

dézhīzhìyě

德之制也。

ér

zhì

qiān

zūn

ér

guāng

xiǎo

ér

biàn

履和而至。謙尊而光。復小而辨于■辯■於物。

héng

ér

yàn

sǔn

xiān

nán

ér

hòu

zhǎng

ér

shè

恆■損先難而後易。益長裕而不設。先雜而不厭。

kùn

qióng

ér

tōng

jǐng

suǒ

ér

qiān

xùnchēng

ér

yǐn

困窮而通。井居其所而遷。巽稱而隱。

xíng

qiān

zhì

zhī

héng

履以和行。謙以制禮。復以自知。恆以一德。

sǔn

yuǎn

hài

xīng

kùn

guǎ

yuàn

jǐng

biàn

損以遠害。益以興利。困以寡怨。井以辯■辨義。

xùn

xíng

quán

巽以行權。

zhāng

第七章

zhī

wéi

shū

yuǎn

wéi

dào

qiān

《易》之爲書也,不可遠。爲道也,屢■婁遷。

biàn

dòng

zhōu

liú

liù

shàng

xià

cháng

gāng

róu

xiāng

變動不居,周流六虚。上下无常,剛柔相易。不

wéi

diǎn

yào

wéi

biàn

suǒ

shì

可爲典要,唯變所適。

chū

wài

nèi

shǐ

zhī

yòu

míng

yōu

huàn

其出入以度,外内使知懼,又明于■於憂患與

162 周易·繫辭下傳·第八章

gùwúyǒushībǎorúlínfùmǔchūshuàiqícíérkuíqífāng

故。无有師保,如臨父母。初率■帥其辭而揆其方,

yǒu

diǎncháng

gǒu

fēi

rén

dào

xíng

既有典常。苟非其人,道不虚行。

zhī

wéi

shū

yuán

shǐ

yàozhōng

wéi

zhì

liù

《易》之爲書也,原始要終,以爲質也。六

yáo

xiāng

wéi

shí

chū

nán

zhī

shàng

zhī

běn

爻相雜,唯其時物也。其初難知,其上易知,本

chū

zhī

chéng

zhī

zhōng

末也。初辭擬之,卒成之終。

ruò

zhuàn

biàn

shì

fēi

fēi

zhōngyáo

若夫雜物撰■辯■則非其中爻算德,辨是與非,

bèi

yào

cún

wáng

xiōng

zhī

zhì

zhě

不備。噫!亦要存亡吉凶,則居可知矣。知■智者

guān

tuàn

guò

bàn

觀其彖■象辭,則思過半矣。

zhāng

第八章

èr

tónggōng

ér

wèi

shàn

tóng

èr

duō

二與四同功而異位。其善不同。二多譽,四

duō

jìn

róu

zhī

wéi

dào

yuǎn

zhě

yào

jiù

多懼,近也。柔之爲道,不利遠者,其要无咎,

yòng

róu

zhōng

sān

tónggōng

ér

wèi

sān

duō

xiōng

其用柔■三與五同功而異位。三多凶,五 得中也。

周易·繫辭下傳·第九章 163

duōgōngguìjiànzhīděngyěqíróuwēiqígāngshèngyé

多功,貴賤之等也。其柔危,其剛勝邪■耶?

zhī

wéi

shū

yěguǎng

bèi

yǒu

tiān

dào

yān

yǒu

《易》之爲書也,廣大悉備。有天道焉,有

rén

dào

yān

yǒu

dào

yān

jiān

sān

cái

ér

liǎng

zhī

liù

liù

人道焉,有地道焉。兼三材■故六。六才而兩之,

zhě

fēi

sān

cái

zhī

dào

者非它也,三材■才之道也。

dào

yǒu

biàn

dòng

yuē

yáo

yáo

yǒu

děng

yuē

xiāng道有變動,故曰爻。爻有等,故曰物。物相zá

yuē

wén

wén

dàng

xiōngshēngyān

雜,故曰文。文不當,故吉凶生焉。

zhī

xīng

dāng

yīn

zhī

shì

zhōu

zhī

shèng

《易》之興也,其當殷之末世、周之盛德邪

dāng

wénwáng

zhòu

zhī

shì

shì

wēi

wēi

zhě

耶?當文王與紂之事邪■耶?是故其辭危。危者■

shǐ

píng

zhě

shǐ

qīng

dào

shèn

bǎi

fèi

zhōng

使平,易者使傾。其道甚大,百物不廢。懼以終

shǐ

yào

jiù

zhī

wèi

zhī

dào

始,其要无咎。此之謂易之道也。

jiǔ

zhāng

第九章

qián

tiān

xià

zhī

zhì

jiàn

xíng

héng

zhī

xiǎn

夫乾,天下之至健也,德行恆易以知險。夫

1 周易·繫辭下傳·第九章

kūntiānxiàzhīzhìshùnyědéxínghéngjiǎnyǐzhīzǔnéngyuèzhū

坤,天下之至順也,德行恆簡以知阻。能説■悦諸

xīn

néng

yán

zhū

hóu

zhī

dìng

tiān

xià

zhī

xiōng

chéngtiān

xià

zhī

wěi

心,能研諸侯之慮。定天下之吉凶,成天下之亹

wěi

zhě

shì

biàn

huà

yún

wéi

shì

yǒu

xiáng

xiàng

shì

zhī

亹■是故變化云爲,吉事有祥,象事知器,娓■娓者。

zhān

shì

zhī

lái

占事知來。

tiān

shè

wèi

shèngrénchéngnéng

rén

móu

guǐ

móu

bǎi

xìng

néng

天地設位,聖人成能。人謀鬼謀,百姓與能。

guà

xiàng

gào

yáo

tuàn

qíng

yán

gāng

róu

ér

xiōng

八卦以象告,爻彖以情言,剛柔雜居,而吉凶可

jiàn

biàn

dòng

yán

xiōng

qíng

qiān

shì

ài

xiāng

見矣。變動以利言,吉凶以情遷。是故■以愛惡相

gōng

ér

xiōngshēng

yuǎn

jìn

xiāng

ér

huǐ

lìn

shēng

qíngwěixiānggǎnérlì攻而吉凶生。遠近相取而悔吝生。情僞相感而利hàishēngfán

zhī

qíng

jìn

ér

xiāng

xiōng

huò

hài

zhī

害生。凡《易》之情,近而不相得則凶,或害之,

huǐ

qiě

lìn

悔且吝。

jiāng

pàn

zhě

cán

zhōng

xīn

zhě

zhī

rén

zhī

將叛者其辭慙,中心疑者其辭枝。吉人之辭

guǎ

zào

rén

zhī

duō

shàn

zhī

rén

yóu

shī

shǒu

zhě

寡,躁人之辭多。誣善之人其辭游,失其守者其

辭屈■詘■誳。

①②

周易·説卦傳·第一至二章 165

zhōuyìshuōguàzhuàn

周易·説卦傳

zhāng

第一章

zhěshèngrén

zhī

zuò

yōu

zàn

shénmíng

ér

shēng

昔者聖人之作《易》也,幽贊于■於神明而生

shī

sān

tiān

liǎng

ér

shù

guānbiàn

yīn

yáng

ér

蓍,參天■觀變■大兩地而倚■奇數。化于■於陰陽而立

guà

huī

gāng

róu

ér

shēngyáo

shùn

dào

ér

卦,發揮于■和順于■於剛柔而生爻,於道德而理于

qióng

jìn

xìng

zhì

mìng

於義■也,窮理盡性以至于■於命。 ■

èr

zhāng

第二章

zhěshèngrén

zhī

zuò

jiāng

shùn

xìng

mìng

zhī

昔者聖人之作《易》也,將以順性命之理。

shì

tiān

zhī

dào

yuē

yīn

yáng

zhī

dào

yuē

róu

gāng

是以立天之道,曰陰與陽。立地之道,曰柔與剛。

rén

zhī

dào

yuē

rén

jiān

sān

cái

ér

liǎng

zhī

liù

huà

立人之道,曰仁與義。兼三才而兩之,故易六畫

166 周易·説卦傳·第二至五章

érchéngguàfēnyīnfēnyángdiéyòngróugānggùyìliùwèiérchéng

而成卦。分陰分陽,迭用柔剛,故易六位■畫而成

zhāng

章。

sānzhāng

第三章

tiān

dìng

wèi

shān

tōng

léi

fēngxiāng

shuǐ

huǒ

xiāng

天地定位,山澤通氣,雷風相薄,水火不相

shè

guà

xiāng

cuò

shǔ

wǎng

zhě

shùn

zhī

lái

zhě

shì

射,八卦相錯。數往者順,知來者逆。是故易,

shǔ

逆數也。

zhāng

第四章

léi

dòng

zhī

fēng

sàn

zhī

rùn

zhī

xuǎn

雷以動之,風以散之。雨以潤之,日以烜

zhī

gèn

zhǐ

zhī

duì

yuè

zhī

qián

jūn

zhī

kūn

艮以止之,兑以説■乾以君之,坤晅■暅之。悦之。■

cáng

zhī

以藏之。

zhāng

第五章

周易·説卦傳·第五至六章 167

dìchūhūzhènqíhūxùnxiāngjiànhūlízhìyìhūkūn

帝出乎震,齊乎巽,相見乎離,致役乎坤,

yuè

yán

duì

zhàn

qián

láo

kǎn

chéngyán

gèn

説■悦言乎兑,戰乎乾,勞乎坎,成言乎艮。

wàn

chū

zhèn

zhèn

dōngfāng

xùn

xùn

dōng

萬物出乎震。震,東方也。齊乎巽。巽,東

nán

zhě

yán

wàn

zhī

jié

zhě

南■齊也者,言萬物之絜■離也者,方也。潔齊也。

míng

wàn

jiē

xiāng

jiàn

nán

fāng

zhī

guà

shèngrén

nán

miàn

ér

tīng

明也。萬物皆相見,南方之卦也。聖人南面而聽

tiān

xià

xiàngmíng

ér

zhì

gài

zhū

kūn

zhě

天下,嚮明而治,蓋取諸此也。坤也者,地也。

wàn

jiē

zhì

yǎng

yān

yuē

zhì

kūn

duì

zhèngqiū

萬物皆致養焉,故曰“致役乎坤”。兑,正秋也。

wàn

zhī

suǒ

yuè

yuē

yuè

yán

duì

zhàn

qián

萬物之所説■故曰“説■。戰乎乾。悦也,悦言乎兑”

qián

běi

zhī

guà

yán

yīn

yángxiāng

kǎn

zhě

shuǐ

乾,西北之卦也。言陰陽相薄也。坎者,水也。

zhèng

běi

fāng

zhī

guà

láo

guà

wàn

zhī

suǒguī

yuē

正北方之卦也,勞卦也。萬物之所歸也,故曰

láo

kǎn

gèn

dōng

běi

zhī

guà

wàn

zhī

suǒchéngzhōng

ér

“勞乎坎”。艮,東北之卦也。萬物之所成終而

suǒchéngshǐ

yuē

chéngyán

gèn

所成始也,故曰“成言乎艮”。

liù

zhāng

第六章

168 周易·説卦傳·第六至八章

shényězhěmiàowànwùérwéiyánzhěyědòngwànwùzhě

神也者,妙■動萬物者,眇萬物而爲言者也。

léi

náo

wàn

zhě

fēng

zào

wàn

zhě

莫疾乎雷。橈■莫疾乎風。燥萬物者,撓萬物者,

hàn

huǒ

yuè

wàn

zhě

yuè

rùn

wàn

莫熯■説■莫説■潤萬物暵乎火。悦萬物者,悦乎澤。

zhě

rùn

shuǐ

zhōngwàn

shǐ

wàn

zhě

mòshèng

gèn

者,莫潤乎水。終萬物、始萬物者,莫盛乎艮。

shuǐ

huǒ

xiāng

dài

léi

fēng

xiàng

bèi

shān

tōng

rán

hòu

néng

故水火■雷風不相悖,山澤通氣,然後能不相逮,

biàn

huà

chéngwàn

變化,既成萬物也。

zhāng

第七章

qián

jiàn

kūn

shùn

zhèn

dòng

xùn

乾,健也。坤,順也。震,動也。巽,入也。

kǎn

xiàn

gèn

zhǐ

duì

yuè

坎,陷也。離,麗也。艮,止也。兑,説■悦也。

zhāng

第八章

qián

wéi

kūn

wéi

niú

zhèn

wéi

lóng

xùn

wéi

kǎn

wéi

shǐ

乾爲馬,坤爲牛。震爲龍,巽爲雞。坎爲豕

周易·説卦傳·第八至十一章 169

líwéizhìgènwéigǒuduìwéiyáng

彘,離爲雉。艮爲狗,兑爲羊。 ■

jiǔ

zhāng

第九章

qián

wéi

shǒu

kūn

wéi

zhèn

wéi

xùn

wéi

kǎn

wéi

ěr

乾爲首,坤爲腹。震爲足,巽爲股。坎爲耳,

wéi

gèn

wéi

shǒu

duì

wéi

kǒu

離爲目。艮爲手,兑爲口。

shízhāng

第十章

qián

tiān

chēng

kūn

chēng

乾,天也,故稱乎父。坤,地也,故稱乎母。

zhèn

suǒ

ér

nán

wèi

zhī

zhǎngnán

xùn

suǒ

ér

震一索而得男,故謂之長男。巽一索而得女,故

wèi

zhī

zhǎng

kǎn

zài

suǒ

ér

nán

wèi

zhī

zhōngnán

zài

suǒ

謂之長女。坎再索而得男,故謂之中男。離再索

ér

wèi

zhī

zhōng

gèn

sān

suǒ

ér

nán

wèi

zhī

shào

而得女,故謂之中女。艮三索而得男,故謂之少

nán

duì

sān

suǒ

ér

wèi

zhī

shào

男。兑三索而得女,故謂之少女。

shí

zhāng

第十一章

170 周易·説卦傳·第十一章

qiánwéitiānwéiyuánwéijūnwéifùwéiyùwéijīn

乾爲天,爲圜,爲君,爲父,爲玉,爲金,

wéi

hán

wéi

bīng

wéi

chì

wéi

liáng

wéi

lǎo

wéi

爲寒,爲冰,爲大赤,爲良馬,爲老馬,爲瘠■柴mǎ

wéi

wéi

guǒ

馬,爲駁■駮馬,爲木果。

kūn

wéi

wéi

wéi

wéi

wéi

lìn

wéi

坤爲地,爲母,爲布,爲釜,爲吝■爲遴嗇,

jūn

wéi

niú

wéi

wéi

wén

wéizhòng

wéi

bǐng

均,爲子母牛,爲大輿■爲文,爲衆,爲柄。轝,

wéi

hēi

其于■於地也爲黑。

zhèn

wéi

léi

wéi

lóng

wéi

xuánhuáng

wéi

wéi

震爲雷,爲龍■爲玄黄,爲旉■爲大駹,敷■專,

wéizhǎng

wéi

jué

zào

wéi

cāng

láng

zhú

wéi

huán

塗,爲長子,爲決躁,爲蒼筤■爲萑■琅竹,雚■𦼉wěi

wéi

shànmíng

wéi

zhù

wéi

zuò

①②

葦。其于■爲善鳴,爲馵■爲作足,於馬也,朱足,

wéi

sǎng

jià

wéi

fǎn

shēng

jiū

wéi

jiàn

爲的■旳顙。其于■於稼也,爲反■阪生。其究爲健,

wéi

fán

xiān

爲蕃鮮。

周易·説卦傳·第十一章 171

xùnwéimùwéifēngwéizhǎngnǚwéishéngzhíwéigōngwéi

巽爲木,爲風,爲長女,爲繩直,爲工,爲

bái

wéicháng

wéi

gāo

wéi

jìn

tuì

wéi

guǒ

wéi

xiù

白,爲長,爲高,爲進退,爲不果,爲■香臭■嗅。

rén

wéi

guǎ

wéiguǎngsǎng

wéi

duō

bái

其于■於人也,爲寡■宣髮,爲廣顙■爲■黄■顙,爲多白

yǎn

wéi

jìn

shì

sān

bèi

jiū

wéi

zào

guà

眼,爲近利市三倍。其究爲躁卦。

kǎn

wéi

shuǐ

wéi

gōu

wéi

yǐn

wéi

jiǎo

róu

坎爲水,爲溝瀆,爲隱伏,爲矯■撟輮■揉■柔③

wéi

gōng

lún

rén

wéi

jiā

yōu

wéi

xīn

bìng

①②

爲弓輪■其于■爲加憂,爲心病,撓,倫。於人也,■

ěr

tòng

wéi

xuè

guà

wéi

chì

wéi

měi

wéi

爲耳痛,爲血卦,爲赤。其于■爲美脊,於馬也,

wéi

xīn

wéi

xià

shǒu

wéi

wéi

爲亟■爲下首,爲薄蹄,爲曳。其于■極心,於輿也,

wéi

duōshěng

wéi

tōng

wéi

yuè

wéi

dào

wéi

爲多眚。爲通,爲月,爲盜■其于■盗。於木也,爲

jiān

duō

xīn

堅多心。

wéi

huǒ

wéi

wéi

diàn

wéizhōng

wéi

jiǎ

zhòu

wéi

離爲火,爲日,爲電,爲中女,爲甲胄,爲

bīng

rén

wéi

wéi

gān

guà

wéi

biē

戈兵。其于■爲大腹。爲乾■爲鱉■於人也,幹卦,鼈,

172 周易·説卦傳·第十一章

wéixièwéiluó

爲蟹,爲蠃■螺■蠡,爲蚌,爲龜。其于■於木也,

wéi

shànggǎo

①②

wéibàngwéiguīqíyúmùyě

爲科■折上槁■稿■槀■熇■稾。

gèn

wéi

shān

wéi

jìng

wéi

xiǎo

shí

wéi

mén

què

wéi

guǒ

luǒ

①②③④

艮爲山,爲徑路,爲小石,爲門闕,爲果蓏

wéi

hūn

wéi

zhǐ

wéi

gǒu

wéi

shǔ

wéi

qián

huì

墮,爲閽寺■䦙,爲指,爲狗■拘,爲鼠,爲黔■黚喙■

zhī

shǔ

wéi

jiān

duō

jié

之屬。其于■ 於木也,爲堅多節■多■節■堅■爲■多■節。

duì

wéi

wéi

shào

wéi

wéi

kǒu

shé

wéi

huǐ

zhé

①②

兑爲澤,爲少女,爲巫,爲口舌,爲毁折,

wéi

jué

wéi

gāng

wéi

qiè

wéi

yáng

爲附■其于■爲剛鹵。爲妾,爲羊■坿決。於地也,羔。

周易·序卦傳 173

zhōuyìxùguàzhuàn

周易·序卦傳

yǒu

tiān

rán

hòu

wàn

shēngyān

yíng

tiān

zhī

jiān

zhě

wéi

有天地,然後萬物生焉。盈天地之間■閒者唯

wàn

shòu

zhī

zhūn

zhūn

zhě

yíng

zhūn

zhě

zhī

萬物,故受之以屯。屯者,盈也。屯者,■萬物之

shǐshēng

shēng

méng

shòu

zhī

méng

méngzhě

méngyě始生也。物生必蒙,故受之以蒙。蒙者,蒙也,wù

zhī

zhì

zhì

yǎng

shòu

zhī

zhě

物之稺也。物稺不可不養也,故受之以需。需者,

yǐn

shí

zhī

dào

yǐn

shí

yǒu

sòng

shòu

zhī

sòng

sòng

yǒu

飲食之道也。飲食必有訟,故受之以訟。訟必有

zhòng

shòu

zhī

shī

shī

zhě

zhòng

zhòng

yǒu

suǒ

衆起,故受之以師。師者,衆也。衆必有所比,

shòu

zhī

zhě

yǒu

suǒ

shòu

故受之以比。比者,比也。比必有所畜■故受蓄,

zhī

xiǎo

rán

hòu

yǒu

shòu

zhī

lǚ之以小畜■物畜■故受之以履。履蓄。蓄然後有禮,

zhělǐyělǚ

értàiránhòu

ān

shòu

zhī

tài

tài

zhě

者,禮也。履而泰,然後安,故受之以泰。泰者,

tōng

zhōngtōng

shòu

zhī

zhōng

通也。物不可以終通,故受之以否。物不可以終

shòu

zhī

tóng

rén

rén

tóng

zhě

guī

yān

shòu

否,故受之以同人。與人同者,物必歸焉,故受

174 周易·序卦傳

zhīyǐdàyǒuyǒudàzhěbùkěyǐyínggùshòuzhīyǐqiānyǒudà

之以大有。有大者不可以盈,故受之以謙。有大

ér

néngqiān

shòu

zhī

yǒu

suí

shòu

zhī

而能謙必豫,故受之以豫。豫必有隨,故受之以

suí

suí

rén

zhě

yǒu

shì

shòu

zhī

zhě

shì

隨。以喜隨人者必有事,故受之以蠱。蠱者,事

yǒu

shì

ér

hòu

shòu

zhī

lín

lín

zhě

也。有事而■故受之以臨。臨者,大也。然後可大,

rán

hòu

guān

shòu

zhī

guān

guān

ér

hòu

yǒu

suǒ

物大然後可觀,故受之以觀。可觀而後有所合,

shòu

zhī

shì

zhě

gǒu

ér

故受之以噬嗑。嗑者,合也。物不可以苟合而已,

shòu

zhī

zhě

shì

zhì

shì

rán

hòu

hēng

jìn

故受之以賁。賁者,飾也。致飾然■而後亨則盡矣,

shòu

zhī

zhě

zhōng

jìn

qióng

故受之以剥。剥者,剥也。物不可以終盡,剥窮

shàngfǎn

xià

shòu

zhī

wàng

shòu

zhī

上反下,故受之以復。復則不妄矣,故受之以无

wàng

yǒu

wàng

rán

hòu

shòu

zhī

妄。有无妄,■物然後可畜■蓄,故受之以大畜■蓄。

rán

hòu

yǎng

shòu

zhī

zhě

yǎng

物畜■故受之以頤。頤者,養也。不蓄然後可養,

yǎng

dòng

shòu

zhī

guò

zhōngguò

養則不可動,故受之以大過。物不可以終過,故

shòu

zhī

kǎn

kǎn

zhě

xiàn

xiàn

yǒu

suǒ

shòu

zhī

受之以■坎者,陷也。陷必有所麗,故受之 習坎。

周易·序卦傳 175

yǐlílízhělìyě

以離。離者,麗也。

yǒu

tiān

rán

hòu

yǒu

wàn

yǒu

wàn

rán

hòu

yǒu

nán

有天地,然後有萬物。有萬物,然後有男女。

yǒu

nán

rán

hòu

yǒu

yǒu

rán

hòu

yǒu

yǒu

有男女,然後有夫婦。有夫婦,然後有父子。有

rán

hòu

yǒu

jūn

chén

yǒu

jūn

chén

rán

hòu

yǒushàng

xià

yǒushàng

父子,然後有君臣。有君臣,然後有上下。有上

xià

rán

hòu

yǒu

suǒ

cuò

zhī

dào

下,然後禮義有所錯■夫婦之道,不可以不措■矣。

jiǔ

shòu

zhī

héng

héng

zhě

jiǔ

jiǔ

久也,故受之以恆。恆者,久也。物不可以久居

suǒ

shòu

zhī

dùn

dùn

zhě

tuì

故受之以遯。遯者,退也。物不可終■久■於其所,■

zhōngdùn

shòu

zhī

dàzhuàng

zhōngzhuàng

shòu

zhī

以終遯,故受之以大壯。物不可以終壯,故受之

jìn

jìn

zhě

jìn

jìn

yǒu

suǒshāng

shòu

zhī

míng

以晉。晉者,進也。進必有所傷,故受之以明夷。

zhě

shāng

shāng

wài

zhě

fǎn

jiā

shòu

zhī

夷者,傷也。傷於外者必反■故受之以返於■其家,

jiā

rén

jiā

dàoqióng

guāi

shòu

zhī

kuí

kuí

zhě

guāi

家人。家道窮必乖,故受之以睽。睽者,乖也。

guāi

yǒu

nàn

shòu

zhī

jiǎn

jiǎn

zhě

nàn

乖必有■故受之以蹇。蹇者,難也。物不可所難,

zhōngnàn

shòu

zhī

yǐxiè

xiè

zhě

huǎn

huǎn

yǒu

suǒ

shī

以終難,故受之以解。解者,緩也。緩必有所失,

176 周易·序卦傳

gùshòuzhīyǐsǔnsǔnérbùyǐbìyìgùshòuzhīyǐyìyìér

故受之以損。損而不已必益,故受之以益。益而

jué

shòu

zhī

guài

guài

zhě

jué

jué

yǒu

不已必決,故受之以夬。夬者,決也。決必有■所yù

shòu

zhī

gòu

gòu

zhě

xiāng

ér

hòu

遇,故受之以姤。姤者,遇也。物相遇而後聚,

shòu

zhī

cuì

cuì

zhě

ér

shàngzhě

wèi

zhī

shēng

故受之以萃。萃者,聚也。聚而上者謂之升,故

shòu

zhī

shēng

shēng

ér

kùn

shòu

zhī

kùn

kùn

受之以升。升而不已■故受之以困。困上■者必困,

shàngzhě

fǎn

xià

shòu

zhī

jǐng

jǐng

dào

乎上者必反■故受之以井。井道不可不革,返下,

shòu

zhī

zhě

ruò

dǐng

shòu

zhī

dǐng

zhǔ

故受之以革。革物者莫若鼎,故受之以鼎。主器

zhě

ruòzhǎng

shòu

zhī

zhèn

zhèn

zhě

dòng

者莫若長子,故受之以震。震者,動也。物不可

zhōngdòng

zhǐ

zhī

shòu

zhī

gèn

gèn

zhě

zhǐ

以終動,■故受之以艮。艮者,止也。動■必止之,

zhōngzhǐ

shòu

zhī

jiàn

jiàn

zhě

jìn

jìn

物不可以終止,故受之以漸。漸者,進也。進必

yǒu

suǒ

guī

shòu

zhī

guī

mèi

suǒ

guī

zhě

shòu

有所歸,故受之以歸妹。得其所歸者必大,故受

zhī

fēng

fēng

zhě

qióng

zhě

shī

shòu

之以豐。豐者,大也。窮大者必失其居■故受君,

zhī

ér

suǒ

róng

shòu

zhī

xùn

xùn

zhě

之以旅。旅而无所容,故受之以巽。巽者,入也。

周易·序卦傳 177

rùérhòuyuèzhīgùshòuzhīyǐduìduìzhěyuèyěyuè

入而後説■故受之以兑。兑者,説■説悦之,悦也。

ér

hòu

sàn

zhī

shòu

zhī

huàn

huàn

zhě

故受之以涣。涣者,離也。物不可悦而後散之,■

zhōng

shòu

zhī

jié

jié

ér

xìn

zhī

shòu

zhī

zhōng

以終離,故受之以節。節而■故受之以中後信之,

yǒu

xìn

zhě

xíng

zhī

shòu

zhī

xiǎo

guò

yǒu

guò

zhě

孚。有其信者必行之,故受之以小過。有過物者

shòu

zhī

qióng

shòu

zhī

wèi

必濟,故受之以既濟。物不可窮也,故受之以未

zhōngyān

濟。終焉。

178 周易·雜卦傳

zhōuyìzáguàzhuàn

周易·雜卦傳

qián

gāng

kūn

róu

shī

yōu

lín

guān

zhī

huò

huò

乾剛坤柔,比樂師憂。臨觀之義■或與或意,

qiú

zhūn

xiàn

ér

shī

méng

ér

zhù

zhèn

求。屯見■蒙雜而著。震,起也。現而不失其居,

gèn

zhǐ

sǔn

shuāishèng

zhī

shǐ

艮,止也。損、益,衰盛■盛■衰之始也。大畜■蓄,

shí

wàng

zāi

cuì

ér

shēng

lái

qiān

qīng

時也。无妄,災也。萃聚■而升不來也。謙輕也,

ér

dài

而豫怠■噬嗑,食也。賁,无色也。也,治■怡也。■

duì

xiàn

ér

xùn

suí

chì

①②

yěshìhéshíyěbìwúsèyě

兑見■隨,无故也。蠱,則飭■現而巽伏也。飾也。

làn

fǎn

jìn

zhòu

míng

zhū

剥,爛也。復,反也。晉,晝也。明夷,誅也。

jǐng

tōng

ér

kùn

xiāng

xián

héng

jiǔ

huàn

井通而困相遇也。咸,速也。恆,久也。涣,離

jié

zhǐ

xiè

huǎn

jiǎn

nàn

kuí

wài

也。節,止也。解,緩也。蹇,難也。睽,外也。

jiā

rén

nèi

tài

fǎn

lèi

dàzhuàng

zhǐ

dùn

家人,内也。否、泰,反其類也。大壯則止,遯

周易·雜卦傳 179

zétuìyědàyǒuzhòngyětóngrénqīnyěgéqùgù

則退也。大有,衆■親也。革,去故終也。同人,

dǐng

xīn

xiǎo

guò

guò

zhōng

xìn

fēng

也。鼎,取新也。小過,過也。中孚,信也。豐,

duō

yěqīn

guǎ

shàng

ér

kǎn

xià

xiǎo

多故也。親寡,旅也。離上■而坎下也。小畜也,

guǎ

chǔ

jìn

sòng

qīn

蓄,寡也。履,不處也。需,不進也。訟,不親■

guò

diān

gòu

róu

gāng

jiàn

也。大過,顛也。姤■遇也,柔遇剛也。漸,媾,

guī

dài

nán

xíng

yǎngzhèng

dìng

女歸■待男行也。頤,養正也。既濟,定也。也,

guī

mèi

zhī

zhōng

wèi

nán

zhī

qióng

guài

jué

歸妹,女之終也。未濟,男之窮也。夬,決也,

gāng

jué

róu

jūn

dàozhǎng

xiǎo

rén

dào

yōu

剛決柔也。君子道長,小人道憂■消也。

因篇幅问题不能全部显示,请点此查看更多更全内容

Copyright © 2019- xiaozhentang.com 版权所有 湘ICP备2023022495号-4

违法及侵权请联系:TEL:199 1889 7713 E-MAIL:2724546146@qq.com

本站由北京市万商天勤律师事务所王兴未律师提供法律服务